Showing 150 results

Nodiadau a rhestri amrywiol o lythyrau a llawysgrifau Iolo Morganwg. Yn eu plith ceir 'Catalogue of Ab Iolo's Library' a chopi o restr llawysgrifau Llanover yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru.

Adysgrifau o ysgrifau coffa i Iolo Morganwg.

Cyhoeddiadau a phapurau ymchwil G. J. Williams ar draddodiad llenyddol Morgannwg, gan gynnwys drafft llawysgrif o'r gyfrol Traddodiad Llenyddol Morgannwg (1948); ei draethawd buddugol ar feirdd Morgannwg yn Eisteddfod Genedlaethol Castell Nedd, 1918; darlithoedd ac erthyglau, [1911x1963]; a nodiadau amrywiol, [1911x1963].

Llawysgrifau darlithoedd yn bennaf, yn ymwneud â beirdd a barddoniaeth Morgannwg, gan gynnwys 'Beirdd Morgannwg', 'Beirdd a Barddoniaeth Morgannwg', 'The Welsh Bards and the Homes of the Gentry in the Vale of Glamorgan', 'Y Beirdd Cymraeg ac Abaty Margam' (ynghyd â fersiwn Saesneg), a 'Cerddi i Biwritaniaid Gwent a Morgannwg'.

Copi llawysgrif o'r ddarlith 'Thomas Williams, Bethesda'r Fro'.

Darlithoedd ar Owain Myfyr a William Owen Pughe, gan gynnwys 'Cymry Llundain yng nghyfnod Owain Myfyr a'r Dr William Owen[-Pughe]' a 'Hanes Cyhoeddi'r Myvyrian Archaiology'; ynghyd â phapurau perthynol amrywiol.

Nodiadau byr, gan fwyaf, ar unigolion megis Theophilus Evans, Edward Samuel, Silvan Evans, Thomas Richards, Edward Kyffin, John Walters (ynghyd ag amlen yn cynnwys 'John Walters a'i feibion, a Rhys Thomas, yr argraffydd'), aelodau teulu'r Myddleton, Ieuan Fardd, Angharad Llwyd, Thomas Edwards ('Twm o'r Nant'), Thomas Evans ('Tomos Glyn Cothi'), John Penri, Syr John Wynn o Wydir, Thomas Pennant, Goronwy Owen, Griffith Jones, Llanddowror, a Dr William Parry.

Drafftiau darlithoedd ac erthyglau gan G. J. Williams, ynghyd â nodiadau amrwyiol, yn ymwneud yn bennaf â'r Eisteddfod a'r Orsedd.

Nodiadau ar gyfer erthygl yn dwyn y teitl 'Gorsedd y Beirdd a'r Seiri Rhyddion'. Gweler hefyd Llên Cymru, VII (1966).

Llawysgrif ail erthygl G. J. Williams ar eisteddfodau'r Gwyneddigion. Gweler hefyd Y Llenor, XV (1936).

Papurau'n ymwneud ag addysg Gymraeg a dwyieithrwydd, gan gynnwys darlithoedd yn dwyn y teitlau, 'UCAC ac Argyfwng yr Iaith', 'Cymru Ddwyieithog', 'Y Gymraeg mewn Addysg a Bywyd', 'Hanes Addysg Elfennol yng Nghymru' ac 'Argyfwng Cymru Heddiw'.

Nodiadau ar eiriau unigol a'i sylwadau ar broflenni Geiriadur Prifysgol Cymru. Ceir hefyd peth gohebiaeth berthynol, 1954-1962.

Deunydd perthynol i'r cyhoeddiad Gramadegau'r Penceirddiaid a olygwyd gan G. J. Williams ac E. J. Jones (Caerdydd, 1934), gan gynnwys nifer o adysgrifau a chyfeiriadau at ramadegau mewn llawysgrifau, ynghyd â phapurau'n ymwneud â gramadegau Gutun Owain, Gwilym Tew, Einion Offeiriad a Dafydd Ddu Athro o Hiraddug. Mae rhai o'r papurau yn llaw E. J. Jones.

Darlithoedd ac erthyglau'n ymwneud â hanes llenyddiaeth Gymraeg. Yn eu plith ceir y canlynol: 'Llenyddiaeth Gymraeg yn yr Ail Ganrif ar Bymtheg', 'Y Ddeunawfed Ganrif', 'Llenyddiaeth Cymru yn y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg', 'Rhyddiaith y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg', 'Yr Adfywiad Llenyddol yn y Ddeunawfed Ganrif', 'Traddodiad Llenyddol Sir Ddinbych', 'Traddodiadau Llenyddol Sir Aberteifi', 'Traddodiad Cymraeg Gwent', 'Y Ddysg Farddol a'r Dadeni Cymraeg yn yr 16G', 'Dafydd ap Gwilym', 'Telynegwyr y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg', 'Yr Anterliwt Cymraeg II', 'Beirniadaeth Lenyddol', 'Llyfrau Prin', 'Diwylliant Cymreig', a 'Cyhoeddi Llyfrau'.

Mynegai i enwau personol a thestunau mewn llawysgrifau Cymraeg.

Llyfryddiaeth W. J. Gruffydd yn llaw G. J. Williams, ynghyd â gohebiaeth berthynol, 1935-1936; un dudalen yn cyfeiro'n bennaf at gyhoeddiadau G. J. Williams yn Y Genhinen, 1969-1973; llyfryddiaethau byr unigolion eraill yn nhrefn yr wyddor; a llyfryddiaethau ar bynciau amrywiol. Ceir hefyd ychydig restri yn cynnwys prisiau llyfrau.

Copi llawysgrif o'r memorandwm a luniodd G. J. Williams, [c. 1950], ynglŷn â sefydlu Adran Ymchwil i Astudiaethau Cymraeg. Mae'r memorandwm, a oedd i'w drafod ym Mhwyllgor Iaith a Llên Bwrdd Gwybodau Celtaidd y Brifysgol, yn cynnwys ei weledigaeth o'r modd y dylid hyrwyddo astudiaethau Cymraeg yn ail hanner yr ugeinfed ganrif. Ceir hefyd gopi teipysgrif o'r cyfieithiad Saesneg. Cyhoeddwyd y memorandwm yn Aneirin Lewis (gol.), Agweddau ar hanes dysg Gymraeg (Caerdydd, 1985).

Darlithoedd, nodiadau a thorion papur yn ymwneud â hanes Plaid Cymru, gan gynnwys cofnodion cyfarfod cyntaf y Blaid Genedlaethol yn Ne Cymru, a gynhaliwyd ym Mhenarth, 7 Ionawr 1924. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys copi o lythyr, 1967, oddi wrth Elizabeth Williams yn ymwneud â'r cyfarfodydd cyntaf.

Llythyrau, 1915-1977, at Elizabeth Williams, nifer yn ymwneud â G. J. Williams a chyhoeddi ei waith; capel Bethesda'r Fro; dyfodol yr iaith Gymraeg; Undeb Cymru Fydd a Phlaid Cymru. Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Glyn Ashton, Rachel Bromwich (2), D. Simon Evans (4), Aneirin Talfan Davies, Cassie Davies, Rachel Ellenborough (21, ynghyd â pheth o'i gwaith dan yr enw Rachel Law, a gwybodaeth yngŷn ag achau'r teulu (Iolo Morganwg)), Gwynfor Evans (2), Raymond Gower, Bedwyr Lewis Jones (2), Bobi Jones (2), D. Gwenallt Jones (3; ac 1 oddi wrth Nel Gwenallt ar farwolaeth ei gŵr), E. D. Jones (6), Ceri Lewis, Saunders Lewis (3; un oddi wrtho at ei wraig, Margaret, pan oedd yn y carchar; a 3 oddi wrth Margaret at Elizabeth Williams; ac 1 llythyr, 1931, at Saunders Lewis oddi wrth J. Alun Pugh), Timothy Lewis (2), T. J. Morgan, Rhys Nicholas, Iorwerth Peate, Eurys Rowlands, R. J. Thomas (6), a D. J. Williams (6).

Gohebiaeth deuluol, 1882-[1963], gan gynnwys ychydig lythyrau a nifer o gardiau post, rhai ohonynt o Awstralia a Phatagonia. Yn eu plith ceir cardiau post at rieni a brawd Elizabeth Williams oddi wrth aelodau'r teulu; cardiau post at ei mam oddi wrth Elizabeth a G. J. Williams; cardiau post a llythyrau at Elizabeth oddi wrth deulu a ffrindiau; a dau lythyr a cherdyn pen blwydd (yn amgau cerdd) oddi wrth ei gŵr.