Showing 96 results

Archival description
Only top-level descriptions File
Print preview View:

Cywyddau

  • NLW MS 16130D.
  • File
  • 1958

Copi ffotostat, 1958, o lawysgrif yng nghasgliad teulu Cotton, Combermere (ZCR 74/190), yn archifdy swydd Caer, yn cynnwys cywyddau a ysgrifennwyd mewn sawl llaw ar ddiwedd yr unfed ganrif-ar-bymtheg. = A photostat facsimile, 1958, of a manuscript held among the Cotton family of Combermere manuscripts (ZCR 74/190) at the Cheshire County Record Office, containing cywyddau written in several hands at the end of the sixteenth century.
Cyfansoddwyd y cywyddau, [1320x?1580], gan Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), a rhai beirdd anhysbys. = The cywyddau were composed, [1320x?1580], by Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), and a few unidentified poets.

Barddoniaeth John Jones, Glanygors

  • NLW MS 23942B.
  • File
  • [1795]-[1811]

Llawysgrif yn cynnwys pump cerdd ar hugain, [1795]-[1811] (dyfrnod 1795), yn llaw John Jones (Jac Glan-y-Gors), gan gynnwys tair cerdd ar ddeg nad ydynt, fe ymddengys, wedi eu cyhoeddi (ff. 1-39 verso); dyddiwyd y cerddi 1790-1811. = A volume containing twenty-five autograph poems, [1795]-[1811] (watermark 1795), by John Jones (Jac Glan-y-gors), thirteen of which are apparently unpublished (ff. 1-39 verso); the poems are dated 1790-1811.
Cyhoeddwyd naw o'r cerddi (ff. 6 verso-8, 16-18, 22-25, 31 verso-35 verso, 36 verso-39 verso) yn Cerddi Jac Glan-y-gors, gol. gan E. G. Millward (Llandybïe, 2003), tt. 26-30, 45-51, 57-58, 69-70, 76-81, 95-97, 137-138; cyhoeddwyd 'Litani Newydd...' (f. 15 recto-verso) ac 'Englynion er coffadwriaeth am Mr David Samwell...' (ff. 20 verso-21 verso) yn y Chester Chronicle, 5 Awst 1796 a 28 Rhagfyr 1798 yn eu tro (gw. Marion Löffler, 'Cerddi newydd gan John Jones, "Jac Glan-y-Gors"', Llên Cymru, 33 (2010), 143-150); cyhoeddwyd 'Cerdd o ymddiddan rhwng J. J. Glan y Gors a Daniel Davies o Gorwen y ngylch Tref Lundain' (ff. 10-12 verso) mewn pamffled, Dwy o Gerddi Newyddion ([Caer]: Thomas Huxley, [?1791]) (JHD 209bii; heb ei gofnodi yn ESTC). Nodwyd ar f. 8 bod 'Cerdd yn dangos meddyliau Morwyn Ieuangc ddydd ei phriodas' (ff. 8-10) wedi ei gyhoeddi yn Llundain ym 1797 ond ymddengys nad oes copi wedi ei gadw. Ceir cerdd arall [?mewn llaw wahanol] ar ff. 128 verso-129. Mae eitemau a ddarganfyddwyd yn rhydd ar gychwyn y gyfrol wedi eu tipio i mewn ar ff. i-iv; yn eu mysg mae rhestr o gynnwys y llawysgrif (f. i), marwnad brintiedig i William Owen Pughe gan John Jones (Tegid), 1836 (f. iii), a chyfres o englynion gan Siôn ap Morgan (f. iv). = Nine of the poems (ff. 6 verso-8, 16-18, 22-25, 31 verso-35 verso, 36 verso-39 verso) appear in Cerddi Jac Glan-y-gors, ed. by E. G. Millward (Llandybïe, 2003), pp. 26-30, 45-51, 57-58, 69-70, 76-81, 95-97, 137-138; 'Litani Newydd...' (f. 15 recto-verso) and 'Englynion er coffadwriaeth am Mr David Samwell...' (ff. 20 verso-21 verso) were published in The Chester Chronicle, 5 August 1796 and 28 December 1798 respectively (see Marion Löffler, 'Cerddi newydd gan John Jones, "Jac Glan-y-Gors"', Llên Cymru, 33 (2010), 143-150); 'Cerdd o ymddiddan rhwng J. J. Glan y Gors a Daniel Davies o Gorwen y ngylch Tref Lundain' (ff. 10-12 verso) was published in the pamphlet Dwy o Gerddi Newyddion ([Chester]: Thomas Huxley, [?1791]) (JHD 209bii; not recorded in ESTC). A note on f. 8 states that 'Cerdd yn dangos meddyliau Morwyn Ieuangc ddydd ei phriodas' (ff. 8-10) was published in London in 1797 but there are no known copies extant. A further poem [?in a different hand] is on ff. 128 verso-129. Items found loose at the beginning of the volume have been tipped in on ff. i-iv; these include a list of contents of the manuscript (f. i), a printed elegy for William Owen Pughe by John Jones (Tegid), 1836 (f. iii), and a series of englynion by Siôn ap Morgan (f. iv).

Jones, John, 1766-1821

Pregethau y Parch. William Morris, Tyddewi

  • NLW MS 16211C.
  • File
  • 1842

Nodiadau, 1842, gan awdur anhysbys, ar ddwy bregeth gan y Parch. William Morris, Tyddewi, yn Jewin Crescent, Llundain, 21 Awst 1842 (ff. 2-4 verso), a phregeth gan y Parch. Baptist Noel yn St John's, Bedford Row, Llundain, 30 Tachwedd 1842 (f. 4 verso). = Notes, 1842, in an unknown hand, of two sermons by the Rev. William Morris, St Davids, at Jewin Crescent, London, 21 August 1842 (ff. 2-4 verso), and one by the Rev. Baptist Noel at St John's, Bedford Row, London, 30 November 1842 (f. 4 verso).
Ceir hefyd nodiadau ar bregeth (cychwyn yn eisiau), o bosib gan William Morris (ff. 1-2). = Also included are notes of a sermon (start lacking), possibly by William Morris (ff. 1-2).

Llythyrau at Saunders Lewis

  • NLW MS 23918E.
  • File
  • 1908-1978

Papurau, gan gynnwys un llythyr ar bymtheg, 1933-1978, a ddarganfyddwyd yn rhydd y tu mewn i gyfrolau o lyfrgell Saunders Lewis. = Papers, including sixteen letters, 1908-1978, found loose inside volumes from the library of Saunders Lewis.
Maent yn cynnwys llythyrau at Lewis oddi wrth Sir John Herbert Lewis, 1933 (f. 1), Edouard Bachellery, 1950-1951 (ff. 2-4, yn trafod ei lyfr L'oeuvre Poetique de Gutun Owain (Paris, 1950, 1951)), Tony Conran, 1961 (f. 7), Gareth Alban Davies, 1964 (f. 8), Aneirin Talfan Davies, 1969-1970 (ff. 9-10 verso), R. Brinley Jones, 1970 (f. 11), Donatien Laurent, 1975 (f. 14), a Michael T. Davies, 1977 (f. 15). Mae yna hefyd nodiadau amrywiol, 1908-[?1971], yn llaw Saunders Lewis (ff. 18-27), gan gynnwys nodiadau ar G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Caerdydd, 1948) a G. J. Williams, Iolo Morganwg: Y Gyfrol Gyntaf (Caerdydd, 1956) (ff. 22-25), a Gwaith Tudur Penllyn ac Ieuan Ap Tudur Penllyn, gol. gan Thomas Roberts (Caerdydd, 1958) (f. 27). = They include letters to Lewis from Sir John Herbert Lewis, 1933 (f. 1), Edouard Bachellery, 1950-1951 (ff. 2-4, commenting extensively on his own L'oeuvre Poetique de Gutun Owain (Paris, 1950, 1951)), Tony Conran, 1961 (f. 7), Gareth Alban Davies, 1964 (f. 8), Aneirin Talfan Davies, 1969-1970 (ff. 9-10 verso), R. Brinley Jones, 1970 (f. 11), Donatien Laurent, 1975 (f. 14), and Michael T. Davies, 1977 (f. 15). Also included are miscellaneous manuscript notes, 1908-[?1971], by Saunders Lewis (ff. 18-27), including notes on G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Cardiff, 1948) and G. J. Williams, Iolo Morganwg: Y Gyfrol Gyntaf (Cardiff, 1956) (ff. 22-25), and on Gwaith Tudur Penllyn ac Ieuan Ap Tudur Penllyn, ed. by Thomas Roberts (Cardiff, 1958) (f. 27).

Lewis, J. Herbert (John Herbert), Sir, 1858-1933

Darnau i Blant

  • NLW MS 24050C.
  • File
  • [?1935], [1955]

Llyfr ysgrifennu yn cynnwys cerddi, [?1935], yn llaw Waldo Williams a gyhoeddwyd yn E. Llwyd Williams a Waldo Williams, Cerddi'r Plant (Aberystwyth, 1936). = An exercise book containing holograph poems, [?1935], by Waldo Williams, published in E. Llwyd Williams and Waldo Williams, Cerddi'r Plant (Aberystwyth, 1936).
Mae pob un o'r ugain cerdd y cyfrannodd Waldo i'r gyfrol yn bresennol yn y llawysgrif, yn ogystal â chwe cherdd ychwanegol, 'Y Falwaden' [sic] (f. 7), 'Twmi Bach Pendre' (ff. 11-12), 'Y Ceiliog Gwynt' (f. 18), 'Storiau Tadcu' (ff. 25-27), 'Can y Fegin' (f. 28) ac 'Ar y Ffordd' (f. 29) (cyhoeddwyd 'Y Falwaden', 'Storiau Tadcu' a 'Can y Fegin' yn Robert Rhys, Chwilio am Nodau'r Gân (Llandysul, 1992), tt. 222-225). Mae braslun, [1955], gan D[avid] J. Morris, [Clunderwen], o'r darlun a ddefnyddiwyd ar glawr Cerddi'r Plant, 2il arg. (Aberystwyth, 1955) hefyd wedi ei gynnwys (f. 30). Mae ff. 23-30 yn ddail rhydd ychwanegol. = All twenty of the poems contributed to the volume by Waldo are present in the manuscript, as well as six additional poems, 'Y Falwaden' (f. 7), 'Twmi Bach Pendre' (ff. 11-12), 'Y Ceiliog Gwynt' (f. 18), 'Storiau Tadcu' (ff. 25-27), 'Can y Fegin' (f. 28) and 'Ar y Ffordd' (f. 29) ('Y Falwaden', 'Storiau Tadcu' and 'Can y Fegin' appeared in Robert Rhys, Chwilio am Nodau'r Gân (Llandysul, 1992), pp. 222-225). A sketch, [1955], by D[avid] J. Morris, [Clunderwen], of the drawing used on the cover of Cerddi'r Plant, 2nd ed. (Aberystwyth, 1955) is also included (f. 30). Folios 23-30 are additional leaves loose in the volume.

Williams, Waldo, 1904-1971

Hanes Cwm Manwledd,

  • NLW MS 21714B.
  • File
  • [c. 1883].

Traethawd ar hanes Cwm Manwledd, ger Llanidloes, sir Drefaldwyn, yn ystod y cyfnod 1843-1883. = An essay, in Welsh, on the history of Cwm Manwledd, near Llanidloes, Montgomeryshire, during the period 1843-1883.

Hanesion ardal Tanygrisiau,

  • NLW MS 21707B.
  • File
  • [1885x1915].

Dros ddau gant o straeon digri a ffraeth o ardal Tanygrisiau, Blaenau Ffestiniog, sy'n cyfeirio'n bennaf at fywyd y chwarel. Ceir hefyd sawl braslun, rhai ohonynt gan J. Kelt Edwards. = Over two hundred anecdotes and witticisms from the Tanygrisiau district, Blaenau Ffestiniog, mainly relating to quarry life. A number of sketches are also included, a few of which are by J. Kelt Edwards.
Ymddengys fel pe rhai dalennau wedi'u anodu yn llaw plentyn. = Some folios appear to be annotated in a child's hand.

Awdl 'Iesu o Nazareth' gan Dyfed

  • NLW MS 23796E.
  • File
  • [?20 gan., cynnar]

Copi llawysgrif, [?20 gan., cynnar], mewn llaw anhysbys, o'r awdl 'Iesu o Nazareth' gan Evan Rees (Dyfed), yn cyfateb yn agos i'r testun a gyhoeddwyd yng ngyfrol Dyfed, Gwlad yr Addewid a Iesu o Nazareth (Caernarfon, 1894), tt. 155-220 (ff. 1-13 verso). = A manuscript copy, [?early 20 cent.], in an unidentified hand, of the awdl 'Iesu o Nazareth' by Evan Rees (Dyfed), corresponding closely to the version published in Dyfed, Gwlad yr Addewid a Iesu o Nazareth (Caernarfon, 1894), pp. 155-220 (ff. 1-13 verso).
Mae rhan o'r testun wedi ei gamleoli, a dylai f. 3 (sef diwedd rhan II) ddilyn f. 4 verso. Cynhwysir hefyd gopi teipysgrif o gerdd Dyfed 'Yr Iesu ar y ffynon' (gw. Gwlad yr Addewid a Iesu o Nazareth, tt. 109-110) (f. 14). = Part of the text is displaced, with f. 3 (the end of part II) following on from f. 4 verso. Also included is a typescript copy of Dyfed's 'Yr Iesu ar y ffynon' (see Gwlad yr Addewid a Iesu o Nazareth, pp. 109-110) (f. 14).

Dyfed, 1850-1923

Leaflet containing verses in memory of David Evan Rees, Llanelli,

  • NLW Misc. Records 463.
  • File
  • 1897.

Leaflet, printed in Welsh, containing verses by W. Walters (Talmai) Llanelli, in memory of David Evan, son of Mr. & Mrs. Wm. Rees of the 'Ship and Pilot', Llanelli, who died 22 July 1897 at the age of 12, after being crushed by a steel roll near Pantyffynon, which he was delivering by a waggon with his father.

Teulu Syr Ben Bowen Thomas,

  • NLW Misc. Records 288.
  • File
  • 1827-1838.

Tudalen o Feibl teulu yn cynnwys dyddiadau geni tad-cu a mam-gu Syr Ben Bowen Thomas. = Page from a family Bible giving dates of birth of Sir Ben Bowen Thomas's grandparents.

Untitled

Cyfrifon crydd.

  • NLW MS 16249D.
  • File
  • 1887-1906

Llyfr cyfrifon, 1887-1906, [David Hughes], crydd, o Lanuwchllyn, sir Feirionnydd, yn cynnwys manylion atgyweiriadau a wnaethpwyd, costau'n daladwy, ayyb. = A ledger, 1887-1906, of [David Hughes], bootmaker, of Llanuwchllyn, Merioneth, containing details of repairs carried out, costs payable, etc.

Hughes, David, 1838-1923.

Llythyrau Kate Roberts at Olwen Samuel

  • NLW MS 23991i-ivE.
  • File
  • 1929-1983

Cyfres o 241 llythyr, 1929-1983, oddi wrth Kate Roberts at Mrs Olwen Margaret Samuel (née Rees), Glynebwy. Bu'r derbynydd yn ddisgybl i Kate Roberts yn Ysgol Ramadeg y Merched, Aberdâr, a chyfranodd atgofion yn Bobi Jones (gol.), Kate Roberts: Cyfrol Deyrnged (Dinbych, 1969), tt. 182-8. Ceir rhai o lythyrau Olwen Samuel at Kate Roberts yn Archif Kate Roberts yn LlGC. = A series of 241 letters, 1929-1983, from Kate Roberts to Mrs Olwen Margaret Samuel (née Rees), Ebbw Vale. The recipient was a former pupil of Kate Roberts at the Aberdare County Grammar School for Girls, and contributed reminiscences to Bobi Jones (ed.), Kate Roberts: Cyfrol Deyrnged (Dinbych, 1969), pp. 182-8. Some of Olwen Samuel's letters to Kate Roberts are in the Kate Roberts Archive at NLW.
Cynhwysa un llythyr gyfeiriad at amgylchiadau marw'r bardd David Ellis ym 1918 (f. 74). = One letter in this series refers to the circumstances surrounding the death of poet David Ellis in 1918 (f. 74).

Roberts, Kate, 1891-1985

Llythyrau T. Gwynn Jones at R. S. Rowlands

  • NLW MS 24174E.
  • File
  • 1889-1892, 1909

Wyth llythyr ar hugain, 1889-1892, oddi wrth T. Gwynn Jones at ei gyfaill R[owland] S[amuel] Rowlands, Tywyn, Abergele (yn ddiweddarach yn fyfyriwr yn Holt Academy, sir Ddinbych, ac yna yn astudio milfeddygaeth yng Nghaeredin), ynghyd ag eitemau eraill amgaeëdig, yn cynnwys tua un ar hugain o gerddi, i gyd yn ôl pob golwg heb eu cyhoeddi. Yn y llythyrau mae Gwynn yn trafod barddoniaeth, gwaith a materion personol. = Twenty-eight letters, 1889-1892, from T. Gwynn Jones to his friend R[owland] S[amuel] Rowlands of Tywyn, Abergele (later a student at Holt Academy, Denbighshire, and then a student of veterinary medicine at Edinburgh), together with other enclosed items, including some twenty-one poems, all apparently unpublished. In the letters Gwynn discusses poetry, work and personal matters.
Mae'r cerddi un ai ar ddalennau ar wahân (ff. 3-4, 7-8, 10-12, 14, 26, 31-32, 38-39, 71-74) neu wedi eu cynnwys yn y llythyrau (ff. 23-25 verso, 27 verso, 29 verso, 44 verso, 46 recto-verso, 62, 63). Mae'r amgaeëdigion eraill yn cynnwys llyfryn o gartwnau yn dwyn y teitl 'Darluniau Cymdeithasol', [1889] (ff. 15-22), 'Rhestr o Destynau [sic] Eisteddfod y Beirdd Serch' (ff. 35-36), darn o ryddiaith am y cymeriadau 'Ned y Dolphin' a 'Syr Harri' (ff. 75-78) a cherdd gan R. S. Rowlands ar 'Synnwyr y Fawd', ar gyfer Cyfarfod Cystadleuol Abergele, Nadolig 1889 (f. 37). Mae llythyr at Rowlands oddi wrth Griff[ith] Evans, Brynkynallt, Bangor, 13 Ebrill 1909, yn ymwneud a'r N[orth] W[ales] V[eterinary] M[edical] A[ssociation] (f. 79). Mae Gwynn yn arwyddo'i lythyrau mewn nifer o ffyrdd, gan gynnwys 'Gwynn ap Iwan', 'Gwynnvre ap Iwan', 'Thomas Gwynn ap Iwan' a 'Syr Pedr Bennwann'; ceir 'T. Gwynn-Jones' am y tro cyntaf ar 15 Ionawr 1891 (f. 44). = The poems are either on separate leaves (ff. 3-4, 7-8, 10-12, 14, 26, 31-32, 38-39, 71-74) or incorporated in individual letters (ff. 23-25 verso, 27 verso, 29 verso, 44 verso, 46 recto-verso, 62, 63). Other enclosures include a booklet of cartoons entitled 'Darluniau Cymdeithasol' ['Society Pictures'], [1889] (ff. 15-22), a satirical list of competitions for 'Eisteddfod y Beirdd Serch' (ff. 35-36), a prose fragment concerning the characters 'Ned y Dolphin' and 'Syr Harri' (ff. 75-78) and a poem by R. S. Rowlands entitled 'Synnwyr y Fawd', written for Cyfarfod Cystadleuol Abergele, Christmas 1889 (f. 37). A single letter to Rowlands from Griff[ith] Evans, Brynkynallt, Bangor, 13 April 1909, relates to the affairs of the N[orth] W[ales] V[eterinary] M[edical] A[ssociation] (f. 79). Gwynn signs his letters in a number of ways, including 'Gwynn ap Iwan', 'Gwynnvre ap Iwan', 'Thomas Gwynn ap Iwan' and 'Syr Pedr Bennwann'; 'T. Gwynn-Jones' appears for the first time on 15 January 1891 (f. 44).

Jones, T. Gwynn (Thomas Gwynn), 1871-1949

Barddoniaeth amrywiol,

  • NLW MS 21702E.
  • File
  • 1663-1994

Barddoniaeth o'r ail ganrif ar bymtheg hyd yr ugeinfed ganrif, gan gynnwys gweithiau gan Alan Llwyd (f. 2), W. J. Gruffydd (f. 14), Richard Davies (Mynyddog) (f. 76), Ray Howard-Jones (ff. 98-104), R. Williams Parry (ff. 106-110), Saunders Lewis (ff. 132-136), Vernon Watkins (f. 146), Harri Webb (ff. 153-154), Katherine Philips (The Matchless Orinda) (f. 158), ac Euros Bowen (ff. 161-169), ynghyd â nifer o feirdd llai enwog a rhai darnau anhysbys. Cynigiwyd rai o'r cerddi mewn cystadlaethau eisteddfodol (ff. 36-51, 53-61, 63, 113-124). Mae nifer o'r cerddi yn llaw y beirdd eu hunain, eraill yn gopïau neu mewn teipysgrif. Ceir hefyd garol plygain, a nodwyd i lawr [?19 gan., ¼ olaf] (ff. 155-157 verso), a llythyr, 1994, oddi wrth Jon Meirion Jones at Dafydd Ifans yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn ymwneud â Dafydd Jones (Isfoel) y Cilie (ff. 149-150). = Poetry, seventeenth to twentieth centuries, including works by Alan Llwyd (f. 2), W. J. Gruffydd (f. 14), Richard Davies (Mynyddog) (f. 76), Ray Howard-Jones (ff. 98-104), R. Williams Parry (ff. 106-110), Saunders Lewis (ff. 132-136), Vernon Watkins (f. 146), Harri Webb (ff. 153-154), Katherine Philips (The Matchless Orinda) (f. 158), and Euros Bowen (ff. 161-169), together with many lesser-known poets and some anonymous pieces. Some of the poems were submitted for competition at eisteddfodau (ff. 36-51, 53-61, 63, 113-124). Many of the poems are autograph while others are copies or in typescript. Also included is a plygain carol, noted down [?19 cent., last ¼] (ff. 155-157 verso), and a letter, 1994, from Jon Meirion Jones to Dafydd Ifans at the National Library of Wales regarding Dafydd Jones (Isfoel), Cilie (ff. 149-150).

Llwyd, Alan.

Synnwyr a hiwmor

  • NLW ex 2457.
  • File
  • 2003.

Gwaith y rhoddwr, nith T. Gwynn Jones, mewn teipysgrif, a ysgrifennodd ar gais ei phlant ac sy’n cynnwys atgofion am y llenor, ynghyd â choeden deulu sy'n dangos y berthynas rhyngddynt.

Jones, Eirlys.

Brad

  • NLW ex 2795.
  • File
  • [1958]

Proflenni gali o ddrama Saunders Lewis gyda nodiadau, a nodyn yn llaw'r dramodydd yn gofyn am broflen ychwanegol.

Lewis, Saunders, 1893-1985

Results 61 to 80 of 96