Ardal dynodi
Cod cyfeirnod
Teitl
Dyddiad(au)
- 1839-1980 (Creation)
Lefel y disgrifiad
fonds
Maint a chyfrwng
0.095 metrau ciwbig (4 bocs)
Ardal cyd-destun
Enw'r crëwr
Hanes bywgraffyddol
Ganwyd y bardd Eliseus Williams (Eifion Wyn, 1867-1926) ym Mhorthmadog, sir Gaernarfon, yn fab i Robert Williams a nai i William Owen. Er iddo gael ond ychydig addysg, bu'n athro am gyfnod yn Ysgol Fwrdd Porthmadog, ac ym Mhentrefoelas, sir Ddinbych. O 1896 tan ei farw bu'n gweithio i Gwmni Llechi Gogledd Cymru ym Mhorthmadog fel clerc a chyfrifydd. Byddai'n pregethu mewn gwahanol gapeli Annibynnol o 1889 ymlaen. Priododd Annie Jones o Aber-erch, Pwllheli, sir Gaernarfon, yn 1907, a chael mab, Peredur Wyn Williams. Cyfansoddodd barddoniaeth yn y mesurau caeth a rhydd, gan ennill mewn amryw eisteddfodau lleol yn ogystal ag yn yr Eisteddfod Genedlaethol, lle bu hefyd yn feirniad. Cyhoeddodd gasgliadau o'i waith yn cynnwys Ieuenctid y Dydd (Caernarfon, 1894), Awdl y Bugail (Porthmadog: W.O. Jones, [c. 1900]), Telynegion Maes a Môr (Caernarfon, 1906) a Tlws y Plant (Llanwrtyd, 1906), llyfr emynau y bu ef yn gyfrifol am y geiriau. Cyhoeddwyd Caniadau'r Allt (Llundain, 1927) ac O Drum i Draeth (Llundain, 1929) ar ôl ei farw. Yn 1919 dyfarnwyd iddo radd MA gan Goleg Prifysgol Cymru, Bangor. Bu farw ym Mhorthmadog ar 13 Hydref 1926 a chladdwyd ef yn Chwilog, sir Gaernarfon. Lluniodd Peredur Wyn Williams gofiant, Eifion Wyn (Llandysul: Gwasg Gomer, 1980).
Hanes archifol
Mae'n ymddangos i'r papurau fod ym meddiant ei fab, Peredur Wyn Williams (m. 1979) a'i ŵyr Penri Williams.
Ffynhonnell
Mr Penri Williams, ŵyr Eifion Wyn; Benllech; Pryniad; 1988.
Ardal cynnwys a strwythur
Natur a chynnwys
Papurau Eifion Wyn yn cynnwys copïau llawysgrif o'i gerddi, 1885-1925, rhai ohonynt wedi eu cyhoeddi yn Caniadau'r Allt (1927) ac O Drum i Draeth (1929); ei gyfieithiadau o farddoniaeth a rhyddiaith, 1906-1923; pregethau, emynau a chaneuon, [c.1914]-1921; cerddi gan eraill, 1889-1926; beirniadaethau cystadlaethau eisteddfodol, 1915-1925; llythyrau a gohebiaeth â llenorion, 1894-1926; llythyrau at ei wraig, 1922-1950; cofnodion cofrestru aelodau'r teulu, 1864-1941; tystysgrifau eisteddfodol, 1905-1924; deunydd printiedig,1908-1927; llyfrau, yn cynnwys gwaith gan Eifion Wyn, 1866-1930; dyddiaduron Eifion Wyn, 1919-1920; dyddiaduron ei dad Robert Williams, 1894-1900; a phapurau'n perthyn i'w ŵyr Penri Williams, 1926-[1980]. = Papers of Eifion Wyn comprising manuscript copies of his poems, 1885-1925, some of which were published in Caniadau'r Allt (1927) and O Drum i Draeth (1929); translations by him of poetry and prose, 1906-1923; sermons, hymns and songs, [c. 1914]-1921; translations of his poetry by others, 1907-1924; poems addressed to him, 1919-1921; poems by others, 1889-1926; adjudications of eisteddfod competitions, 1915-1925; letters and correspondence with literary figures, 1894-1926; letters to his wife, 1922-1950; family civil registration records, 1864-1941; eisteddfod certificates, 1905-1924; printed matter, 1908-1927; books, including Eifion Wyn's works, 1866-1930; diaries of Eifion Wyn, 1919-1920, diaries of his father Robert Williams, 1894-1900; and papers belonging to his grandson Penri Williams, 1926-[1980].
Gwerthuso, dinistrio ac amserlennu
Cadwyd yr holl gofnodion a brynwyd gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru.
Croniadau
Ni ddisgwylir ychwanegiadau.
System o drefniant
Trefnwyd yn 11 cyfres: barddoniaeth; emynau a chaneuon; beirniadaethau; pregethau; gohebiaeth; dyddiaduron; tystysgrifau; cardiau coffa; deunydd printiedig; papurau Peredur Wyn Williams; ac amrywiol.
Ardal amodau mynediad a defnydd
Amodau rheoli mynediad
Disgwylir i ddarllenwyr sydd am ddefnyddio papurau modern yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru lofnodi'r ffurflen 'Papurau modern - gwarchod data'.
Amodau rheoli atgynhyrchu
Amodau hawlfraint arferol.
Iaith y deunydd
- Cymraeg
- Saesneg
Sgript o ddeunydd
Nodiadau iaith a sgript
Cymraeg, Saesneg.
Cyflwr ac anghenion technegol
Cymhorthion chwilio
Ceir copi caled o'r catalog yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Ardal deunyddiau perthynol
Bodolaeth a lleoliad y gwreiddiol
Bodolaeth a lleoliad copïau
Unedau o ddisgrifiad cysylltiedig
Ardal nodiadau
Nodiadau
Teitl yn seiliedig ar gynnwys y fonds.
Nodiadau
Mae papurau teuluol yn rhagddyddio ac yn ôl-ddyddio cyfnod Eifion Wyn.
Dynodwr(dynodwyr) eraill
Virtua system control number
Project identifier
Pwyntiau mynediad
Pwyntiau mynediad pwnc
Pwyntiau mynediad lleoedd
Pwyntiau mynediad Enw
Pwyntiau mynediad Genre
Ardal rheolaeth disgrifiad
Dynodwr disgrifiad
Dynodwr sefydliad
Rheolau a/neu confensiynau a ddefnyddiwyd
Wrth lunio y disgrifiad hwn dilynwyd canllawiau LlGC a seiliwyd ar ISAD(G) Ail Argraffiad; rheolau AACR2; ac LCSH
Statws
Lefel manylder disgrifiad
Dyddiadau creadigaeth adolygiad dilead
Chwefror 2003; diwygiwyd Awst 2005.
Iaith(ieithoedd)
- Cymraeg
Sgript(iau)
Ffynonellau
Defnyddiwyd y ffynonellau canlynol wrth lunio'r rhestr: LlGC, Rhestr o Bapurau Eifion Wyn; Dictionary of Welsh Biography down to 1940 (Llundain, 1959); Stephens, Meic, Oxford Companion to the Literature of Wales (Rhydychen, 1986).
Nodyn yr archifydd
Lluniwyd gan Rhys Jones i brosiect ANW.