Papurau Eifion Wyn yn cynnwys copïau llawysgrif o'i gerddi, 1885-1925, rhai ohonynt wedi eu cyhoeddi yn Caniadau'r Allt (1927) ac O Drum i Draeth (1929); ei gyfieithiadau o farddoniaeth a rhyddiaith, 1906-1923; pregethau, emynau a chaneuon, [c.1914]-1921; cerddi gan eraill, 1889-1926; beirniadaethau cystadlaethau eisteddfodol, 1915-1925; llythyrau a gohebiaeth â llenorion, 1894-1926; llythyrau at ei wraig, 1922-1950; cofnodion cofrestru aelodau'r teulu, 1864-1941; tystysgrifau eisteddfodol, 1905-1924; deunydd printiedig,1908-1927; llyfrau, yn cynnwys gwaith gan Eifion Wyn, 1866-1930; dyddiaduron Eifion Wyn, 1919-1920; dyddiaduron ei dad Robert Williams, 1894-1900; a phapurau'n perthyn i'w ŵyr Penri Williams, 1926-[1980] = Papers of Eifion Wyn comprising manuscript copies of his poems, 1885-1925, some of which were published in Caniadau'r Allt (1927) and O Drum i Draeth (1929); translations by him of poetry and prose, 1906-1923; sermons, hymns and songs, [c. 1914]-1921; translations of his poetry by others, 1907-1924; poems addressed to him, 1919-1921; poems by others, 1889-1926; adjudications of eisteddfod competitions, 1915-1925; letters and correspondence with literary figures, 1894-1926; letters to his wife, 1922-1950; family civil registration records, 1864-1941; eisteddfod certificates, 1905-1924; printed matter, 1908-1927; books, including Eifion Wyn's works, 1866-1930; diaries of Eifion Wyn, 1919-1920, diaries of his father Robert Williams, 1894-1900; and papers belonging to his grandson Penri Williams, 1926-[1980].

Papurau llenyddol Amanwy, yn cynnwys cerddi, caneuon a gweithiau mewn amryw ffurf, 1909-1953, yn enwedig pryddestau, 1909-1953, telynegion, 1910-1946, a sonedau, 1929-[1953]; rhyddiaith, 1924-1949, sy'n cynnwys darlithoedd, anerchiadau, storiâu byrion a nodiadau; sgriptiau radio,1942-1953; deunydd printiedig yn cynnwys emynau gan Amanwy a gweithiau ganddo ef ac eraill, 1919-1953; torion o'r wasg,1919-1945; a llythyrau,1950-1975. Gweler hefyd Trefniant = Literary papers of Amanwy, comprising poems, songs and other works of various forms, 1909-1953, notably pryddestau, 1909-1953, lyrics, 1910-1946, and sonnets, 1929-[1953]; prose works, 1924-1949, which include lectures, addresses, short stories and notes; radio scripts, 1942-1953; printed materials including hymns by Amanwy and works by him and others, 1919-1953; newspaper cuttings, 1919-1954; and letters, 1950-1975. See also Arrangement.

Llawysgrifau a theipysgrifau, 1911-[1982], o gerddi a ymddengys i gyd i fod yn waith Iorwerth Peate, yn eu plith pryddestau ar gyfer eisteddfodau, a theipysgrif Cerddi diweddar (Dinbych, 1982). Yn ogystal, mae'r ffeil yn cynnwys cyfieithiadau Saesneg o gerddi Iorwerth Peate gan Leonard Owen.

Papurau Pennar Davies, 1913-1999, yn cynnwys copïau teipysgrif o'i weithiau llenyddol, ynghyd â phapurau academaidd a phapurau llenyddol.

An essay on the free metre poetry of Rowland Williams ('Hwfa Môn') by J[ohn] T[homas] Job.

Papurau'r Parch. William Rhys Watkin, yn cynnwys nodiadau pregethau a phapurau eraill,1899-1936; gohebiaeth, 1878-1948, blwyddlyfrau printiedig Undeb Bedyddwyr Cymru yn cynnwys cofnodion gan WRW, 1891-1945; nodiadau ymchwil ac erthyglau ar Bedo Brwynllys, y Parch. E. T. Jones, a hanes y Bedyddwyr, 1909-[1945], a llyfr nodiadau Pwyllgor yr Eisteddfod Genedlaethol, Llanelli,1928-1931; a chofnodion a gasglwyd ganddo, gan gynnwys cofnodion a chyfrifon eglwysi'r Bedyddwyr yn sir Gaerfyrddin a Morgannwg, 1843-930; nodiadau pregethau a phapurau eraill Richard Davies ('Yr Hen Belican'),1816-1873; papurau a llyfrau nodiadau amrywiol yn ymwneud â'r Bedyddwyr Cymraeg, 1787-1896; a phapurau Thomas Jones, morwr, o Aberdaugleddau, sir Benfro, 1845-1900 = Papers of Rev. William Rhys Watkin, including sermon notes and other papers, 1899-1936; correspondence, 1878-1948, printed Baptist Union of Wales yearbooks containing entries by WRW, 1891-1945; research notes and articles on Bedo Brwynllys, the Rev. E. T. Jones, and Baptist history, 1909-[1945], and notebook of the National Eisteddfod Committee, Llanelli, 1928-1931; and records collected by him, including minutes and accounts of the Welsh Baptist Church, Eldon Street, Moorfields, London, 1846-1905; records of Baptist churches in Carmarthenshire and Glamorgan, 1843-1930; sermon notes and other papers of Richard Davies ('Yr Hen Belican'), 1816-1873; miscellaneous papers and notebooks relating to Welsh Baptists, 1787-1896; and papers of Thomas Jones, mariner, of Milford Haven, Pembrokeshire, 1845-1900.

Mae'r gyfres yn cynnwys llyfrau nodiadau o gerddi, emynau a nodiadau, 1862 - [1937], a nifer ohonynt yn cynnwys amgaeëdigion, un yn dyddio i 1964. Mae'r gyfres hefyd yn cynnwys amlen o gerddi yn cynnwys rhai cyfieithiadau o gerddi Robert Herrick, John Donne ac Andrew Marvell, heb eu dyddio, a saith pryddest eisteddfodol, [c. 1889] - [c. 1891].

Papurau Gerallt Jones,1902-1981, yn cynnwys yn bennaf copïau llawysgrif a theipysgrif o'i farddoniaeth a'i rhyddiaith,1937-1981, llawer ohonynt wedi'u cyflwyno i gystadlaethau yn y Genedlaethol ac eisteddfodau eraill, ynghyd â'i ohebiaeth,1952-1982, a hefyd deunydd yn ymwneud â theulu llenyddol 'Y Cilie', yn cynnwys barddoniaeth a rhyddiaith gan y Parch. Fred Jones,1902-1932, y Parch. Simon B. Jones, 1934-1955, ac aelodau eraill o'r teulu, yn ogystal â llythyrau a chardiau,1956-1970, oddi wrth Dafydd Isfoel Jones a Jac Alun Jones = Papers of Gerallt Jones, 1902-1981, consisting mainly of manuscript and typescript copies of his poetry and prose, 1937-1981, much of which was entered for competition at National and other eisteddfodau, together with his correspondence, 1952-1982, and also material relating to the literary family of 'Y Cilie', including poetry and prose by the Rev. Fred Jones, 1902-1932, the Rev. Simon B. Jones, 1934-1955, and other members of the family, as well as letters and cards, 1956-1970, from Dafydd Isfoel Jones and Jac Alun Jones.

Mae'r uned yn cynnwys llawysgrifau a theipysgrifau, [?1915]-[?1999], o farddoniaeth Mathonwy Hughes, cyfrolau cyhoeddedig, erthyglau, ysgrifau, a'i nofel anghyhoeddedig Y Pris, yn ogystal â chopïau o'i waith fel beirniad, beirniadaethau a dderbyniodd ef ar ei waith, a deunydd a baratowyd ar gyfer ymrysonau barddol.

Llythyrau, 1915-1936, yn bennaf at ei deulu tra bu'n gwasanaethu yn y fyddin, 1915-1919; teipysgrifau a llawysgrifau o'i ddramâu a sgriptiau radio, 1920-1936, a thorion papur newydd o adolygiadau, 1926-1940; barddoniaeth, caneuon, parodïau, rhyddiaith a deunydd arall, 1924-1932; copi teipysgrif o 'Ann y Wernolau',drama gan ei fam, Mrs Teifi Jones, 1921; a deunydd amrywiol a ychwanegwyd gan D. Gwenallt Jones tra bu'n ymchwilio ar gyfer Cofiant Idwal Jones, 1934-1957. = Letters, 1915-1936, mainly to his family whilst serving in the army, 1915-1919; typescripts and manuscripts of plays and radio scripts, 1920-1936, and newspaper cuttings of reviews, 1926-1940; poetry, songs, parodies, prose and other material, 1924-1932; a typescript copy of 'Ann y Wernolau', a play by his mother, Mrs Teifi Jones, 1921; and miscellaneous material added by D. Gwenallt Jones while researching <i>Cofiant Idwal Jones</i>, 1934-1957.

Derbyniwyd bocs ychwanegol o bapurau gan Mrs Eirain Rees (nee Jones), Medi 2008. Mae'r grŵp yn parhau heb ei gatalogio.

Mae'r gyfres yn cynnwys llyfr barddoniaeth Islwyn Ffowc Elis tra roedd yn chweched dosbarth Ysgol Sir Llangollen. Mae'r cerddi mewn Cymraeg a Saesneg ac yn dyddio rhwng 1940 a 1942. Ceir hefyd 13 dalen rhydd yn cynnwys geiriau caneuon ac alawon mewn nodiant sol-ffa.

Papurau Gwilym Alaw, 1832-1917, Castell Rhigos, yn cynnwys cerddi a rhyddiaith a gyfansoddwyd ganddo ef ac eraill, ynghyd â llyfrau nodiadau, torion o'r wasg a defnyddiau eraill perthynol, a hefyd nodiadau ganddo a deunydd arall a gasglodd yn ymwneud yn bennaf â hanes lleol, 1832-1909 = Papers of Gwilym Alaw, 1832-1917, of Castell Rhigos, comprising poetic and prose compositions by himself and others, together with related notebooks, press cuttings and other material, and also notes by him and other material collected by him relating mainly to local history, 1832-1909.

Allbrintiau o bedair ar ddeg o gerddi a gyfansoddwyd gan Iwan Llwyd ar gyfer arddangosfa, 8 Ebrill-30 Medi 2000, yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, i ddathlu chwecanmlwyddiant dechrau gwrthryfel Owain Glyn Dŵr. Fe'u cyhoeddwyd yn Owain Glyn Dŵr 1400-2000 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, 2000). Ceir hefyd gywydd 'Teulu Owain Glyndŵr' nas cynhwyswyd yn y gyfrol.

Papers of J. Glyn Davies, mainly letters, many relating to antiquarian, academic and library interests, including 400 from Robert Scourfield Mills ('Owen Rhoscomyl'), 1903-1919, almost 200 from Jennie Thomas relating to Llyfr mawr y plant, 1920-1950, and 150 from T. Gwynn Jones, 1908-1947; papers of his family, including the Tanycastell Collection, 1821-1858; and manuscripts collected by him, including the Henblas manuscript (Welsh poems by various authors, 1664-1685) and the Gwallter Mechain manuscripts.

Letters addressed to Huw T. Edwards, 1929-1970, and carbon copies of letters sent by him, 1945-1969, concerning politics, literature, and the Council for Wales and Monmouthshire, including letters to and from political figures in the Labour Party and Plaid Cymru, and Welsh literary figures; pocket diaries, 1929-1968; minute books of the North Wales Labour Federation, 1923-1930; reports and memoranda concerning the activities of the Council for Wales and Monmouthshire, political life in North Wales, and the activities of TWW, 1935-1966; press cuttings relating to Edwards' political career and the activities of the Council for Wales and Monmouthshire, 1930-1968; illuminated addresses and distinctions presented to him, 1933-1969; miscellaneous printed items, 1912-1967; poems by him, 1950-1958; and other personal papers, 1926-1967; and acquired papers, notably letters from Sir Owen M. Edwards to Hughes and Son, Wrexham, printers, 1894-1895.

Llyfr nodiadau gan gynnwys ei bryddest i 'Abraham Lincoln' [a enillodd goron iddo yn San Ffransisco yn 1913]; llyfr nodiadau, 1913, yn cynnwys cerdd i G[oronwy] O[wen]; amlen gyda drafftiau o'r cerddi 'Morgannwg (Gwlad y glo)' a 'Mynwent y cŵn (yn Nanteos)'; llyfr nodiadau'n cynnwys cerddi ar ffurf torion o'r wasg ar gyfer Trydydd Cerddi Crwys a gyhoeddwyd yn 1935 (ond rhoir 1936 ar ddiwedd rhagair y llawysgrif), ynghyd â thorion diweddarach megis 'Anathoth', Y Tyst, 1966 ac amlen wedi'i labelu 'Poems by Dad'; a chopi o Shakespeare, The Merchant of Venice (Rhydychen, 1891) gyda cherdd 'Casglu blodau' gan W. C. Williams, [18]95, wedi'i hysgrifennu yn y gyfrol.

Gohebiaeth, barddoniaeth, rhyddiaith a phapurau teuluol, yn ymwneud â J. W. Jones, 1878-1954, a'i dad, 'Glan Barlwyd', 1866-1917; deunydd a gasglwyd gan J. W. Jones yn ymnweud ag unigolion a sefydliadau yn ardal Blaenau Ffestiniog, gan gynnwys gohebiaeth, barddoniaeth a phapurau eraill o eiddo 'Gwilym Deudraeth', 1917-1939, 'Elfyn', 1874-1917, Y Parch. R. R. Morris, 1883-1933, 'Alafon', 1875-1915, 'Llifon', 1899-1916, 'Isallt', 1887-1913, a 'Glyn Myfyr', 1893-1937; llythyrau at John Daniel Davies yn rhinwedd ei swydd fel golygydd Y Rhedegydd, 1930-1942; barddoniaeth a phapurau eraill o eiddo T. Gwynn Jones, 1910-1944; barddoniaeth, [1840]-1940, gan amryw feirdd, yn cynnwys Hedd Wyn ac R. Williams Parry; deunydd rhyddiaith amrywiol, peth ohono wedi'i gyhoeddi yn Y Drysorfa ac yn Y Rhedegydd, 1879-1954; llawysgrifau cerddorol, 1876-[c. 1934]; beirniadaethau eisteddfodol, 1870-1939; llyfrau lloffion yn cynnwys torion o'r wasg, [c. 1879]-1940; dyddiaduron, 1864-1935; cofnodion chwareli llechi Blaenau Ffestiniog, 1868-1951; amryw gyfrifon a llyfrau cyfrifon yn ymwneud â gwahanol fusnesau a sefydliadau, 1784-1932; cofnodion yn ymwneud ag eglwysi'r Methodistiaid Calfinaidd, 1840-1951, gan gynnwys rhai Bethel, Tanygrisiau, [1840x1945]; pregethau a nodiadau crefyddol,1846-1952; deunydd printiedig yn cynnwys effemera etholiadol, marwnadau, baledi, carolau ac emynau, 1820-1948; a gweithredoedd a dogfennau yn ymwneud â siroedd Caernarfon, Meirionnydd a Dinbych, 1759-1947. = Correspondence, poetry, prose and family papers, relating to J. W. Jones, 1878-1954, and to his father, 'Glan Barlwyd', 1866-1917; material collected by J. W. Jones relating to individuals and organizations in the Blaenau Ffestiniog area, including correspondence, poetry and other papers of 'Gwilym Deudraeth', 1917-1939, 'Elfyn', 1874-1917, Rev. R. R. Morris, 1883-1933, 'Alafon', 1875-1915, 'Llifon', 1899-1916, 'Isallt', 1887-1913, and 'Glyn Myfyr', 1893-1937; letters to John Daniel Davies as editor of Y Rhedegydd, 1930-1942; poetry and other papers of T. Gwynn Jones, 1910-1944; poetry, [1840]-1940, by various poets, including Hedd Wyn and R. Williams Parry; various prose material, some of which was published in Y Drysorfa and Y Rhedegydd, 1879-1954; musical manuscripts, 1876-[c. 1934]; eisteddfod adjudications, 1870-1939; scrapbooks containing press cuttings, [c. 1879]-1940; diaries, 1864-1935; records of Blaenau Ffestiniog slate quarries, 1868-1951; various accounts and account books relating to various trades and organisations, 1784-1932; records relating to Calvinistic Methodist churches, 1840-1951, including those of Bethel, Tanygrisiau, [1840x1945]; sermons and religious notes, 1846-1952; printed material including electoral ephemera, elegies, ballads, carols and hymns, 1820-1948; and deeds and documents relating to Caernarfonshire, Merionethshire and Denbighshire, 1759-1947.

A notebook (MS 22861iB) mainly containing pasted-in newspaper cuttings of poems in Welsh by David Morgan ('Cerddwyson', 1862-1935), Merthyr Tudful, composed between 1900 and 1929, with manuscript additions. Items found loose inside the volume have been filed separately (MS 22861iiE); they comprise two pamphlets: the periodical Cenad Hedd for March 1910, which contains an article on Maggie Morgans, the poet's mother, and Lledu'r Gorwelion (Merthyr Tydfil, 1928), being the printed version of Cerddwyson's address to the Congregationalists of the North Glamorgan Association on his retirement as chairman in October 1927; together with two related newspaper cuttings, 1936-1991.

A holograph copy of the adjudication by T[homas] Gwynn Jones [professor of Welsh Literature, University College of Wales, Aberystwyth] on the four poems submitted for the chair competition at the Denbighshire Chair Eisteddfod [held at Denbigh, 3, 5, 6 June], 1922.

Papers relating to Henry Davies ('Abon'), 1884-1932, including poems, [c.1884]-1932; and letters and cards, 1895-1904.