Showing 672 results

Codwyd y Capel cyntaf ym Meddgelert ym 1794. Capel bychan iawn ydoedd heb unrhyw eisteddleoedd a thŷ bychan ynghlwm iddo. Atgyweiriwyd yr adeilad ym 1826, cyn gwario £1100 arno ym 1858, gan wneud lle i 400 o bobl. Adeiladwyd tŷ i'r gweinidog ym 1898. Roedd 196 o aelodau yng nghapel Beddgelert ym 1900. Roedd yr achos mor boblogaidd ym Meddgelert nes bu'n rhaid sefydlu tri chapel arall yn yr ardal, sef Bethania yn 1822, Rhyd-ddu yn 1825 a Peniel ym 1833. Roedd y Capel ar gau adeg llunio'r disgrifiad hwn.

Adeiladwyd y capel cyntaf ym 1854 ar fin y ffordd o Ddolgellau i Fachynlleth yng Nghorris Uchaf, ym mhlwyf Tal-y-Llyn, Sir Feirionnydd. Codwyd yr ail gapel, ar yr un safle wrth dalcen y llall ym 1867, a chaewyd y capel hwnnw tua 1986.

Hyd at 1869, 'roedd Bethania yn rhan o Eglwys Corris (Rehoboth), ond yn y flwyddyn honno fe'i sefydlwyd fel eglwys ar wahân. Ym 1873, daeth y Capel a Chapel Ystradgwyn gyda'i gilydd yn un daith fugeiliol, ac ar ôl ad-drefniad ym 1911 unwyd hwynt â Rehoboth i ffurfio un ofalaeth eglwysig. 'Roedd y Capel yn rhan o Ddosbarth y Ddwy Afon yn Henaduriaeth Gorllewin Meirionnydd.

Adeiladwyd y Capel ym 1827 ym Melin-y-Coed, ym mhlwyf Llanrwst, Sir Ddinbych. Codwyd y capel hwn mewn ymateb i lwyddiant yr Ysgol Sul yn yr ardal a ddechreuodd oddeutu 1793.

Yn y blynyddoedd cynnar 'roedd yr Ysgol Sul yn dra symudol nes y penderfynwyd codi cartref parhaol. O'r penderfyniad hwn daeth y syniad o adeiladu capel a agorodd ei ddrysau ym mis Gorffennaf 1827. Mae'r Capel yn rhan o Ddosbarth Llanrwst yn Henaduriaeth Dyffryn Conwy.

Cychwynnwyd achos Eglwys Gynulleidfaol Bethesda, Tywyn, sir Feirionnydd, yn y flwyddyn 1804. Ar ddiwedd y 19eg ganrif, adeiladwyd capel newydd, a gynlluniwyd gan T.E.Morgan, Aberystwyth, Ceredigion. Yn gynnar yn yr ugeinfed ganrif, adeiladodd yr eglwys fans yn ogystal, ar gyfer y gweinidog.

Adeiladwyd y Capel ym 1827 ym Moduan, plwyf Boduan, Sir Gaernarfon. Ym 1999 unwyd Eglwys Boduan â Chapel Moreia, Morfa Nefyn.

Dechreuodd yr achos yn yr ardal yn Nhŷ Newydd yn y 1800au a chofrestrwyd y tŷ hwn fel addoldy ar gyfer ymneilltuwyr ym 1812. Ychydig ar ôl hyn adeiladwyd ysgoldy ar gyfer yr Ysgol Sul wrth Dan-y-graig, a gofrestrwyd ym 1819. 'Roedd y Capel yn rhan o Ddosbarth Nefyn yn Henaduriaeth Llŷn ac Eifionydd.

Adeiladwyd y capel cyntaf ym 1774, a'i alw ar ôl y cae y'i codwyd arno sef 'Llain Bwlch y Gwynt', ym mhlwyf Caron-is-clawdd, Sir Aberteifi. Helaethwyd yr adeilad hwn ym 1809, ond ym 1833 codwyd yr ail gapel ar y safle. Ychwanegwyd oriel at y capel hwn fel rhan o'r gwaith adnewyddu ym 1865.

Ffurfiwyd Cymdeithas Eglwysig yn yr ardal yn Nhanyrallt ym 1744, a symudodd y gynulleidfa yn gyntaf i Benlan ym 1758, wrth y dref, cyn iddynt godi'r capel cyntaf ym Mwlchgwynt. Mae'r Capel yn rhan o Ddosbarth Caron-Llanbedr yn Henaduriaeth De Aberteifi.

Sefydlwyd yr achos yng nghapel Ebeneser (a elwir hefyd yn gapel Borth), yn Borth-y-Gest, plwyf Ynyscynhaearn, Sir Gaernarfon yn 1881. Cyn hyn cynhaliwyd Ysgol Sul a chyfarfod gweddi mewn adeilad a alwyd yn 'Llofft y Sied'. Yn 1874 adeiladwyd capel yng ngwaelod Mary St. a dechreuwyd addoli yno ym mis Hydref. Gan fod yr achos mor llewyrchus, adeiladwyd capel mwy o faint yn 1880 a gostiodd fil o bunnoedd. Galwyd y Parch. Griffith Parry yn fugail yno yn 1889, ac ef a fu'n weinidog yno tan ei farwolaeth yn 1937. Unwyd dwy eglwys y Borth a Morfa Bychan yn un ofalaeth yn 1893. Mae Capel Borth-y-Gest yn Nosbarth Tremadog, Henaduriaeth Llŷn ac Eifionydd.

Dechreuodd yr achos yn y Tymbl ym 1892, wedi i berchnogion y gwaith glo lleol gynnig tŷ, sef rhif 74, 'High Street', yn rhad ac am ddim i gynnal gwasanaethau crefyddol ynddo. Gyda'r brwdfrydedd yn tyfu o ran yr achos, penderfynwyd cael 'capel haiarn', a chafwyd tir yn rhan isaf 'High Street', Y Tymbl, gan yr Arglwydd Crawford ar brydles o 999 mlynedd. Yr oedd digon o le i adeiladu festri a fyddai'n dal oddeutu 200 i eistedd.

Cynyddodd yr eglwys yn gyflym rhwng y blynyddoedd 1898 a 1901, ac oherwydd hynny dechreuwyd siarad am adeiladu capel. Symudwyd y festri yn gorfforol yn nes i lawr, a phrynwyd hanner cyfer o dir i fod yn fynwent i'r eglwys gan y Parch. Richard Lloyd, Ficer Troedrhiw-yr-aur. Gorffennwyd y gwaith adeiladu ym 1900, ond ni agorwyd tan Tachwedd 1902.

Bu Tom Nefyn Williams yn weinidog ar y Capel yn ystod y 1920au. Sefydlwyd Capel M.C. Saesneg o'r enw St David's (Forward Movement) yn Y Tymbl ym 1907, gan adeiladu Neuadd gyfleus wrth i'r achos gynyddu. Bu'r ddau gapel dros rhai cyfnodau yn rhannu gweinidog, y Mans a chostau eraill. Caewyd Capel Ebenezer, Y Tymbl, ym 1996. Yr oedd y Capel yn rhan o Ddosbarth Llanddarog, yn Henaduriaeth De Myrddin.