Showing 150 results

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae R. Williams Parry (65, gan gynnwys teipysgrif o'r soned 'Y Dieithryn (John Saunders Lewis)', ac un cerdyn post, 1951, at Saunders Lewis), Syr Thomas Parry (25), Syr T.H. Parry-Williams (7), Ffransis G. Payne (20), Iorwerth C. Peate (17), a W. W. Price (7, un at R. T. Jenkins).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Ceinwen H. Thomas (3), D. Lleufer Thomas, R. J. Thomas (26), Gwilym R. Tilsley, Pierre Trépos (2).

Llythyrau, 1914-1962, at G.J. Williams oddi wrth ysgolheigion, llenorion, cyhoeddwyr a chyfeillion. Mae'r mwyafrif yn ymwneud â'i arbenigedd yn yr iaith Gymraeg a'i llenyddiaeth, ac ysgolheictod Cymraeg, gan gynnwys ei gyhoeddiadau, ei waith ymchwil, a'i aelodaeth o fwrdd golygyddol Geiriadur Prifysgol Cymru. Mae nifer yn ymwneud â'i weithgareddau fel siaradwr gwadd, darlithydd, athro, a beirniad eisteddfodol, a rhai'n ymwneud â materion gwleidyddol, yn arbennig sefydlu Plaid Cymru a helynt yr Ysgol Fomio. Ceir cyffyrddiadau mwy personol yn rhai o'r llythryau.

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Glyn M. Ashton (3), Édouard Bachellery (6), W. Ambrose Bebb (40), Syr Idris Bell (6), D. J. Bowen (12), Geraint Bowen (9), Gwilym Bowyer, a Rachel Bromwich.

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Ceri Lewis (3), a Henry Lewis (34).

Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae E. G. Millward (2), Olier Mordrel, T. J. Morgan (2), John Morris-Jones (9), Séamus Ó Duilearga (2), Padrig Ó Fiannachta (2), a Bob Owen, Croesor (13).

Gohebiaeth deuluol amrywiol, 1868-1961, gan gynnwys llythyrau, 1868-1892 (9), a gyfeiriwyd at ei dad, mae'n debyg; llythyrau at G. J. Williams oddi wrth ei dad, [1911x1931]; cardiau post at GJW a'i wraig, [?1949]-1961 (3); cardiau post, 1922-1938, at ei rieni a'i frawd oddi wrth GJW a'i wraig (7); ac un cerdyn post at GJW oddi wrth Elizabeth, ei wraig.

Papurau personol G. J. Williams, yn cynnwys ei basport a phapurau'n ymwneud â'i ymweliad â Rhufain, 1938, a Milan, 1947; tocynnau a rhaglenni ciniawau a darlithoedd, 1916-1962; ceisiadau am swyddi, 1914-1958; a phapurau ariannol ac amrywiol, 1918-1963.

Tocynnau darllen a thocynnau a rhaglenni ciniawau a darlithoedd. Yn eu plith ceir rhaglen 'Cinio Croeso Cymru i Mr De Valera', Hydref 23, 1948, yn y Park Hotel, Caerdydd, dan nawdd Plaid Cymru, yn cynnwys llofnodion Eamon de Valera, Saunders Lewis, J. Kitchener Davies a Gwynfor Evans.

Bwndel o bapurau ariannol, 1923-1962; ynghyd â phapurau amrywiol eraill, 1918-1963.

Ychydig gyfansoddiadau gan eraill. Yn eu plith ceir teipysgrif o gerddi gan Waldo Williams; copi teipysgrif o'r ddrama 'Yr Anfarwol Ifan Harris' gan Idwal Jones; adysgrif o gerdd, heb deitl, a gyfansoddwyd gan Dafydd Huws ('Eos Iâl); llawysgrif y gerdd 'Marwolaeth y Cristion' gan Evan Jones, dyddiedig Chwefror 23ain 1870; cerdd, heb deitl, wedi ei dyddio 'May 5/[18]96', mewn llaw ddieithr; llythyr, 1912, oddi wrth 'Isallt' at 'Isgoed', ynghyd â chopïau o nifer o'i gerddi; a chopi llawysgrif o gerdd gan Gwilym Cowlyd i William Ewart Gladstone.

Darlithoedd, nodiadau a thorion papur yn ymwneud â hanes Plaid Cymru, gan gynnwys cofnodion cyfarfod cyntaf y Blaid Genedlaethol yn Ne Cymru, a gynhaliwyd ym Mhenarth, 7 Ionawr 1924. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys copi o lythyr, 1967, oddi wrth Elizabeth Williams yn ymwneud â'r cyfarfodydd cyntaf.

Darlith a draddododd G. J. Williams yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru, yn seiliedig ar arddangosfa o bortreadau rhai o enwogion Cymru; darlith yn dwyn y teitl 'Tri Chan Mlwyddiant yr Annibynwyr', ynghyd ag ychydig nodiadau ar Undodiaeth yn Sir Aberteifi.

Pregeth yn dwyn y teitl 'Beth a rydd Dyn yn gyfnewid am ei Enaid', wedi ei dyddio '21 April [17]52'. Nodir lleoliad a dyddiad y cyfarfodydd lle traddodwyd y bregeth ar y dudalen olaf.

Llyfr nodiadau yn cynnwys hanes John Owen (1616-1683), y diwinydd Piwritanaidd, copi o'r 'Llythyr at Benllywydd y Cymmrodorion', wedi ei gyfieithu o Saesneg Dr Swift gan Lewis Morris, a barddoniaeth Gymraeg gan Lewis Morris a Goronwy Owen.

Darn o bapur yn cynnwys cerdd heb deitl gan 'Diddanwr', yn agor gyda'r geiriau 'Fel roeddwn ryw foregwaith yn eistedd dan riw bren'.

Llythyr, 3 Mehefin 1818, oddi wrth William Owen Pughe at R. Roberts, Caergybi.

Papurau ymchwil, cyhoeddiadau, erthyglau a darlithoedd G. J. Williams, [1911x1979], ar agweddau ar lenyddiaeth, iaith a dysg Gymraeg. Yn eu plith ceir deunydd yn ymwneud â Iolo Morganwg, traddodiad llenyddol Morgannwg, ysgolheictod Cymraeg a'r wasg Gymraeg, yr Eisteddfod a'r Orsedd, a'r llawysgrifau Cymraeg. Ceir hefyd ychydig bapurau'n ymwneud a Llên Cymru a'r Llenor. Mae nifer o'r darlithoedd, neu gyfieithiadau ohonynt, yn llaw Elizabeth Williams.

Drafftiau a llawysgrif y gyfrol Iolo Morganwg (Caerdydd, 1956); ynghyd â pheth deunydd ar gyfer yr ail gyfrol arfaethedig, gan gynnwys 'Nodiadau ar waith Iolo o 1788 i 1826', a llawysgrif pennod yn dwyn y teitl 'O Forgannwg i Gaerfaddon (1788-1791)'.

Bwndeli o slipiau ymchwil G. J. Williams ar fywyd a gwaith Iolo Morganwg: 'Iolo Morganwg' (A1-131); 'Iolo Morganwg' (B1-160); 'Cymysg ' (C1-197); 'Barddoniaeth Iolo a Nodiadau' (D1-82); 'Hanes a Brutiau' (F1-126); 'Beirdd a'u barddoniaeth' (G1-324); (J1-98); 'Coelbren y Beirdd' (K1-60); 'Bardic words' a 'Iolo's use of compounds'; 'Nodiadau o lyfrau'; 'Enwau lleoedd a barddoniaeth gwahanol feirdd, Llan. C34 + Addl MSS'; 'Nodiadau: Llanover MSS, C30. Peniarth, Meh. 16, 1928'; 'Cynnwys Ffilmiau 1.2.3b.3r.4.G. Cynnwys ffeithiau Iolo am ei fywyd ei hun'.