Diolch am hanes angladd Elis [Jones]. Cafodd yr hanes hefyd gan eraill gan gynnwys y weddw, Jennie. Y tro olaf iddo weld Elis oedd wrth ddychwelyd o Eisteddfod Y Rhyl. Nid oedd yn iach ac nid oedd modd iddo deithio i Gefnddwysarn. Cofio'r hen gyfeillion mewn ysgolion haf cynnar. Hyderu y daw to newydd o bobl ifanc i gymryd eu lle. Mae'n mawr obeithio y bydd yn teimlo'n ddigon da i ddod i Bwllheli [i'r Eisteddfod ac Ysgol Haf y Blaid].
Cydnabod llythyr. Bu'n llusgo byw am gyfnod maith. Chwith iddo oedd colli Ysgol Haf y Blaid a'r Eisteddfod am y tro cyntaf ers 30 mlynedd (heblaw y tro y bu ar ei "wyliau"). Clywodd iddynt gael Ysgol Haf ragorol ac i KR a G. J. [Williams] gael hwyl fawr ar hel atgofion am yr ysgolion haf cynharaf. Mae'n dechrau meddwl am ailgydio yn ail ran yr hunangofiant. Gresyn na allai KR neilltuo ei thalent i ysgrifennu creadigol yn hytrach na phethau mwy disylw bywyd. Diddorol oedd yr anghytundeb rhwng KR a T. J. Morgan ynglyn â'r nofel ac Islwyn Ffowc Elis yn ei chefnogi hi. Bu Waldo [Williams] yno'r noson cynt ac yn gofyn tybed a geid rhifyn eto o'r Llenor. Tybed a oes modd ailgyhoeddi ysgrifau treiddgar Islwyn Ffowc Elis ar gyflwr yr enwadau yng Nghymru a fu yn Y Drysorfa? Mae Islwyn Ffowc Elis yn feddyliwr ac yn weledydd yn ei ddydd fel Saunders [Lewis], er nad yr un yw eu gweledigaeth.
Diolch am lythyr a siec yn dal am gyfraniad i'r Faner. Mae'n cynnig ysgrifennu 'Colofn y Merched' pan fo angen seibiant ar KR. Mae ganddi nifer o sgetsys addas ar gyfer merched i'w hactio. Hanes ei merch, Gwen, sydd yn buyer dan hyfforddiant gyda siop Lewis, Lerpwl, a'i hoffter o Laura Jones. Mae ei gwr yn canmol gwaith KR hefyd er na fydd yn darllen llawer o ffuglen. Amryw yn ei dwrdio am fentro ysgrifennu i'r Faner.
Diolch am gyfarchion Nadolig. Daethant i Aber-porth i orffwyso. Mae wedi gwella llawer iawn erbyn hyn. Maent yn edrych ymlaen at nofel nesaf KR. Ar hyn o bryd mae ef a Siân yn darllen Ffenestri Tua'r Gwyll (Islwyn Ffowc Elis) ac yn anghytuno'n syn â'i seicoleg droeog. Mae dychymyg Islwyn Ffowc Elis yn anghyffredin o ffrwythlon a dyfeisgar, ei arddull yn glir a disglair a'i ddisgrifiadau o natur yn gampus. O chwilio am wendidau, ei goll pennaf yw "diffyg myfyrio'n ddigon hir ac aros gyda'i gymeriadau nes troi ohonynt yn gig a gwaed yng ngwres ei athrylith". Mae'n llyfr o bwys a'i gynfas yn ysblennydd o eang yn agor ar orwelion llydain celfyddyd i lawer cyfeiriad newydd.
Gwrandawodd ar gychwyn nofel KR [ar y radio] a chafodd gymaint o fwynhad fel na allai beidio ag anfon nodyn i'w llongyfarch. [Y Byw sy'n Cysgu]. Mae'n canmol Cymraeg cyfoethog y ddialog. Yr oedd yr actorion yn dda hefyd, yn arbennig Nesta Harries.
Yr oedd wedi clywed gan amryw am helyntion Gwasg Gee. Gwyddai fod Moses Griffith a Gwynfor Evans wedi bod yn ei gweld ond ni chafodd hanes pendant. Mae'n cydymdeimlo â'i phoen personol hi ac mi fyddai'n dda ganddo helpu'n ymarferol petai rhyw gyfle. Awgryma cyhoeddi nofel KR [Y Byw sy'n Cysgu] ar unwaith a mynnu bod y wasg yn dal y farchnad yn dilyn ei darlledu ar y radio. Mae Gwasg y Dryw yn cyhoeddi ei ddrama ddiweddaraf. Nid yw'n hoffi'r pennaeth ond mae'n ddigon cyfeillgar ag Aneirin Talfan [Davies], ei frawd. Ond Gwasg y Dryw yw'r unig wasg sy'n gofyn am ei waith, fel nad oes ganddo ddim dewis.
Mae Miss Eirwen Jones, Llandeilo, wedi awgrymu y byddai Kate Roberts yn hoffi derbyn copi o'i llyfr Hoff Chwedlau ar gyfer plant 9-11 oed. Maent yn anfon copi cyfarch iddi. Saesneg/English.
Mae'n derbyn gwahoddiad i de gyda KR y dydd Gwener canlynol yn Aberdâr. Diolch am ddau lun. Bu'n cyfieithu straeon Kate Roberts i'w wraig a thybiai hi eu bod yn anghyffredin. Yr oedd hi yn falch iawn o weld ei llun felly. Dywedodd fod gan KR "wyneb da yn gystal â wyneb ffeind".
Diolch i KR am y saith mlynedd a dreuliodd gyda hi yng Ngwasg Gee. Ar wahân i'w gyflogi bu'r cyfnod yn addysg dda iddo ac yn un hapus dros ben. Dymuno'n dda i KR yn y dyfodol.
Cafodd straen ar y galon bellach ers dros flwyddyn. Mae Siân wedi ennill rhyw nerth newydd o rywle. Nid yw wedi gallu ysgrifennu ers misoedd. Mae'n deall bod Y Faner wedi mynd yn eiddo i eraill. Yr oedd wedi clywed bod bobl y Blaid wedi bod yn trafod dyfodol y papur ond heb lwyddiant. Talu teyrnged i KR, Gwilym R. [Jones] ac eraill o staff Y Faner am gydweithio mor lew drwy gydol yr ugain mlynedd enbyd o galed a gawsant. Mae'n hyderu nawr y gall KR ymroi i waith llenyddol. Y stori fer, gryno, awgrymog, dreiddgar yw priod faes ei doniau arbennig hi. Yno mae ei gorau yn odidog.
Yr oedd yn chwith ganddo weld yr hen drefn yn dod i ben ynglyn â'r Faner. Mae ar bawb ddyled enbyd i KR. Rhoddwyd swcwr trwy flynyddoedd hir y rhyfel a haearn yn y gwaed. Mor lwcus fu'r Blaid o gael defnydd y papur i ddadlau ei hachos. Paham na fentrodd y Blaid gamu i'r olyniaeth? Mae am ddweud clamp o ddiolch wrthi a chydnabod ei ddyled bersonol am bopeth a wnaeth KR. Dim ond un rhifyn o'r nofel newydd a glywodd ar y radio, sef yr olaf, ond cododd hynny awydd mawr arno am gael y llyfr. Holi pryd y cyhoeddir y gyfrol.
Cafodd sioc o glywed am gyfnewidiadau'r Faner. Mae'n diolch i KR am ei gwaith ar y papur drwy'r blynyddoedd. Bydd rhywun, rhywdro, yn edrych yn ôl ac yn ysgrifennu hanes Y Faner yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Bu'r papur yn gysur o wythnos i wythnos. Mae gwaith KR fel awdures yn rhan o fywyd ein cenhedlaeth ni yng Nghymru. Cafodd Rhigolau Bywyd a Ffair Gaeaf ddylanwad ar gannoedd o blant yn yr ysgolion. Roedd [Y Byw sy'n Cysgu] yn ardderchog ar y radio. Roedd rhai bechgyn ysgol yn ei dilyn yn eiddgar.
Llongyfarch KR yn frwd a didwyll ar nofel wirioneddol fawr [Y Byw Sy'n Cysgu]. Fe wêl y llyfr fel uchafbwynt rhyddiaith ein canrif. Ni ddarllenodd nofel a roddodd gymaint o fwynhâd ymenyddol a synhwyrus iddo. Hyderu y caiff hamdden ac iechyd i greu rhagor. Hi o bawb a allai greu nofel sy'n dangos Cymru fel profiad personol, neu'n boen bersonol.
Diolch am gydymdeimlad ar farwolaeth ei gwr. Yr oedd y Fainc yn ei siwtio'n well na'r BBC - mwy o amser i ddarllen, mwy o gyflog a gweithio hyd 72 oed. Nid oedd ganddo unrhyw ddiddordeb yn y BBC. Dan bwysau mawr y cytunodd. Aeth dros ben Ogilvie er mwyn cael Cymraeg ar y radio yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Rhoddodd y gorau i'w bensiwn rhyfel (1914-18) er mwyn medru ymladd dros bensiwn gwell i eraill. Ni chymerodd ddimai am ymladd tros yr NFU ym mrwydr Dyffryn Tywi. Hoffai dderbyn llyfr KR. Mae'n teimlo unigrwydd mewnol ofnadwy. Ni bu gwell Cymro na Christion.
