Ardal dynodi
Math o endid
Person
Ffurf awdurdodedig enw
Erfyl Fychan, 1899-1968
Ffurf(iau) cyfochrog enw
Ffurf(iau) safonol o enw yn ôl rheolau eraill
Ffurf(iau) arall o enw
Dynodwyr ar gyfer cyrff corfforaethol
Ardal disgrifiad
Dyddiadau bodolaeth
Hanes
Yr oedd Robert William Jones ('Erfyl Fychan', 1899-1968) yn hanesydd, llenor, athro ac eisteddfotwr.
Fe'i ganwyd ar 1 Ionawr 1899, yn fab i Robert William Jones a'i wraig Jane ym Mhenygroes, Sir Gaernarfon. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Sir Penygroes. Bu'n gweithio fel clerc mewn siop yn Lerpwl yn 1916 a gwasanaethodd yn y ddau Ryfel Byd. Wedi gadael y fyddin ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf bu'n dilyn cwrs hyfforddi athrawon yng Ngholeg y Brifysgol, Aberystwyth. Dysgodd am ddwy flynedd yn Birmingham ac yn 1922 fe'i penodwyd yn brifathro ar Ysgol Trisant, Ceredigion, ac yn 1924 fe'i penodwyd yn brifathro Ysgol Llanerfyl. Bu'n cynnal dosbarthiadau nos ar hanes a llenyddiaeth Cymru am dros ddeng mlynedd ar hugain.
Yn 1928 derbyniodd ysgoloriaeth a roddodd y cyfle iddo astudio bywyd cymdeithasol Cymru yn y ddeunawfed ganrif gyda T. Gwynn Jones yn arolygwr iddo yn y Brifysgol yn Aberystwyth. Yn 1931 cyhoeddwyd y gwaith fel llyfr Bywyd Cymdeithasol Cymru yn y 18fed Ganrif ac ysgrifennwyd y rhagair gan T. Gwynn Jones. Enillodd ysgoloriaeth Owen-Templeman yn 1931 a bu'n astudio ym Mhrifysgol Lerpwl o dan J. Glyn Davies, ac yn 1939 dyfarnwyd MA iddo am ei draethawd 'The Wayside Entertainer in Wales in the Nineteenth Century'. Yn yr un flwyddyn fe'i penodwyd yn brifathro ar Ysgol Berriew Road yn Y Trallwng a bu yn y swydd honno nes iddo ymddeol yn 1961. Yn 1944 cafodd ei ethol yn Gymrawd o'r Royal Historical Society.
Enillodd y wobr gyntaf am ganu Cerdd Dant yn Eisteddfod Genedlaethol Abertawe 1926 a daeth yn aelod o'r Orsedd yn yr un flwyddyn. Ef a sefydlodd Gymdeithas Cerdd Dant yn Y Bala yn 1934 a bu'n gyfrifol am drefnu sawl Ysgol Haf rhwng 1936 a 1939. Bu'n ysgrifennydd y Gymdeithas tan 1949 pan gafodd ei ethol yn Gofiadur yr Orsedd. Bu'n Arwyddfardd yr Orsedd hefyd ac yn 1960 fe'i penodwyd yn Drefnydd yr Arholiadau. Cafodd ei ddewis yn Dderwydd Gweinyddol Gorsedd Powys yn 1958. Cyhoeddodd gyfrol o farddoniaeth Rhigwm i'r Hogiau (Dinbych, 1949).
Cyfrannodd sawl rhaglen i wasanaeth ysgolion y BBC yng Nghymru a sawl erthygl i Allwedd y Tannau, Y Ford Gron, Powysland Collections a Journal of the Gypsy Lore Society.
Priododd Gwendolen (Gwenno) Jones yn 1929 a ganwyd dau fab iddynt, Geraint James Vaughan-Jones ac Elidir ap Robert Jones. Bu farw ym Mynytho ar 7 Ionawr 1968 ac fe'i claddwyd ym Mhenygroes.
Lleoedd
Statws cyfreithiol
Ffwythiannau, galwedigaethau a gweithgareddau
Mandadau/ffynonellau awdurdod
Strwythurau/achyddiaeth mewnol
Cyd-destun cyffredinol
Ardal cysylltiadau
Ardal pwyntiau mynediad
Pwyntiau mynediad pwnc
Pwyntiau mynediad lleoedd
Galwedigaethau
Ardal rheoli
Dynodwr cofnod awdurdod
Dynodwr sefydliad
Rheolau a/neu confensiynau a ddefnyddiwyd
Statws
Lefel manylder disgrifiad
Dyddiadau creu, adolygu a dileu
Iaith(ieithoedd)
Sgript(iau)
Ffynonellau
lcnaf