Identity area
Reference code
Title
Date(s)
- 1891, 1925-1988 (Creation)
Level of description
sub-fonds
Extent and medium
7 amlen, 4 ffolder, ac 1 bocs bach
Context area
Name of creator
Biographical history
Yr oedd William John Gruffydd (1881-1954) yn fardd, dramodydd, ysgolhaig, golygydd a beirniad. Cafodd ei fagu yng Ngorffwysfa, Bethel, sir Gaernarfon, a mynyddodd Ysgol Sir Caernarfon, ac astudiodd llenyddiaeth Saesneg yn ddiweddarach yng Ngholeg Iesu, Rhydychen. Yn 1904 fe'i penodwyd yn athro yn Ysgol Ramadeg Biwmares, ac yn 1906 penodwyd ef yn ddarlithydd mewn Celteg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd. Ar ôl gwasanaethu fel swyddog yn y llynges, 1915-1918, fe'i penodwyd yn Athro Ieithoedd Celtaidd yng Nghaerdydd ac arhosodd yn y swydd honno hyd ei ymddeoliad yn 1946. Prif faes ei ymchwil oedd Pedair Cainc y Mabinogi, a bu hefyd yn olygydd y cylchgrawn chwarterol Y Llenor, 1922-1951; ysgrifennodd tair drama, a chyfieithodd Antigone gan Sophocles i'r Gymraeg. Bu'n ymgeisydd seneddol fel Rhyddfrydwr yn 1943, gan gystadlu yn erbyn Saunders Lewis am sedd Prifysgol Cymru, er gwaethaf y ffaith ei fod yntau yn aelod blaenllaw o Blaid Cenedlaethol Cymru. Priododd a chael un mab.
Archival history
Immediate source of acquisition or transfer
Content and structure area
Scope and content
Mae'r grŵp yn cynnwys llythyrau a drafftiau rhyddiaith a barddoniaeth a anfonwyd at W. J. Gruffydd a T. J. Morgan ar gyfer eu cyhoeddi yn Y Llenor, 1925-1955, cyfraniadau i'r ddau rifyn coffa ar T. Gwynn Jones, 1949, a W. J. Gruffydd, 1955. Mae'n cynnwys, hefyd, bapurau a llythyrau yn ymwneud ag erthygl Prys Morgan ar R. Williams Parry yn Y Genhinen 22, 1972, a chopïau o lawysgrif gan Richard D. Williams (Gwydderig), heb eu dyddio, a llythyr yn ymwneud â'r copïau, 1975.
Appraisal, destruction and scheduling
Accruals
System of arrangement
Trefnwyd yn ddwy gyfres: W. J. Gruffydd a T. J. Morgan.
Conditions of access and use area
Conditions governing access
Conditions governing reproduction
Language of material
Script of material
Language and script notes
Physical characteristics and technical requirements
Finding aids
Allied materials area
Existence and location of originals
Existence and location of copies
Related units of description
Notes area
Note
Cylchgrawn Chwarterol Cymraeg a gyhoeddai weithiau llenyddol o safon uchel oedd Y Llenor, 1922-1955. W. J. Gruffydd oedd golygydd y cylchgrawn ar hyd y cyfnod y cyhoeddwyd ef, ond yn 1946 penodwyd T. J. Morgan yn gyd-olygydd â W. J. Gruffydd. Cyfrannodd Y Llenor yn helaeth i lenyddiaeth ac ysgolheictod Cymraeg y dydd, a bu yn llwyfan i nifer o awduron, beirdd ac ysgolheigion.
Note
Crëwyd y teitl ar sail cynnwys y grŵp.