Showing 159 results

Llyfrau nodiadau Menna Elfyn, yn cynnwys drafftiau o gerddi, cyfieithiadau o gerddi a rhyddiaith yng Nghymraeg a Saesneg, gan gynnwys cyfieithiadau o 'Y Tangnefeddwyr' a 'Yr Heniaith' gan Waldo Williams a dechreuad yr hyn a ymddengys fel nofel Menna Elfyn i bobl ifanc Madfall ar y Mur (Gwasg Gomer, 1993).

Deunydd amrywiol, y rhan helaethaf ohono yn adlewyrchu gwaith a diddordebau llenyddol a gwleidyddol Menna Elfyn, gan gynnwys erthyglau gan y beirdd Tony Conran a Nigel Jenkins, teyrngedau i Nigel Jenkins gan Menna Elfyn, Stevie Davies a Peter Finch a rhaglen ar gyfer digwyddiad i goffau Tony Conran; cyfeweliad rhwng Iwan Llwyd, Menna Elfyn a Nigel Jenkins; tri darn o'r nofel Martha, Jac a Sianco (2004) gan Caryl Lewis yn llawysgrif yr awdur; gwahoddiad i ddigwyddiad yng nghartref yr arlunydd Mary Lloyd Jones; deunydd PEN Cymru; datganiadau i'r wasg; torion a llungopïau o ddeunydd print; a thorion papur newydd, gan gynnwys rhaghysbyseb o berfformiad cerddorol gan Fflur Dafydd, merch Menna Elfyn, yn Eisteddfod yr Urdd, Caerfyrddin, 2007.

Toriad cylchgrawn yn rhaghysbysebu'r rhaglen gyntaf yn y gyfres Troi'r Dail, a ddarlledwyd ar BBC Cymru, Ionawr 1981. Gwrthrych y rhaglen oedd Menna Elfyn.

Deunydd yn ymwneud â chyrsiau academaidd a gweithdai y bu Menna Elfyn yn darlithio iddynt, yn eu cyfarwyddo, neu fel arall yn ymwneud â hwynt, gan gynnwys: cwestiynau a bras nodiadau yn ymwneud â chwrs 'Merched o Feirdd yng Nghymru, Ddoe a Heddiw', a gynhaliwyd, yn ôl tystiolaeth pennawd y papur arholiad y defnyddiwyd ar gyfer y nodiadau, ym Mhrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan; bras nodiadau (llaw a theipysgrif) a wnaed gan Menna Elfyn ar gyfer seminarau fel rhan o gwrs 'Barddoniaeth yr Wythdegau' y bu'n darlithio arno yng Ngholeg Prifysgol Caerdydd yn ystod y 90au, ynghyd â nodiadau bywgraffyddol ar y "bardd dawnus" (yng ngeiriau Menna Elfyn) Ennis Evans, a fu farw ym 1982 yn 29 oed, gan y bardd a'r llenor Einion Evans, tad Ennis, ysgrif gan Ennis Evans yn dwyn y teitl 'Pe Meddwn Ddawn ...' a dau nodyn ar y deunydd bywgraffyddol ac ar ysgrif Ennis Evans yn llaw Einion Evans; manylion ynghylch amserlenni cwrs Ysgrifennu Creadigol yng Ngholeg y Drindod, Caerfyrddin, 1999-2010, a gyd-gyfarwyddwyd gan Menna Elfyn a'r bardd a'r llenor Nigel Jenkins, ynghyd â datganiad o'r wasg yn ymwneud â'r cwrs ac amrywiol ddeunydd perthnasol, megis trosolygon y cwrs, gohebiaeth, cofnodion cyfarfodydd ac adroddiadau; gweithlen a baratowyd ar gyfer gweithdy llenyddol a gynhaliwyd yn Unol Daleithiau America yn 2005; cofnodion arsylwi ansawdd a dull dysgu a darlithio Menna Elfyn (arsylwyd gan y bardd, dramodydd a darlithydd Dr Dic Edwards, a sefydlodd y cwrs Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan, lle bu'n ddarlithydd hyd at 2019; deunydd yn ymwneud â chwrs Ysgrifennu Ymchwil a gynhaliwyd yng Ngholeg y Brifysgol Aberystwyth, 2014; a bras nodiadau darlith/trafodaeth yn llaw Menna Elfyn.
Gweler hefyd dan bennawd Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant o fewn yr archif hon.
Mae Menna Elfyn yn Athro Emerita mewn Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan.

Deunydd yn ymwneud â darlithoedd ac anerchiadau a draddodwyd gan Menna Elfyn yng Nghymru, Prydain a thu hwnt mewn gŵyliau, prifysgoliaon, cymdeithasau ac achlysuron eraill ar destunau megis llenyddiaeth, menywod a Chymru a'r iaith Gymraeg, gan gynnwys copïau sgriptiau drafft a theg, nodiadau, gohebiaeth a thorion o'r wasg.

Deunydd yn ymwneud â'r flodeugerdd Tro'r Haul Arno (1982), gan gynnwys rhagair i'r gyfrol gan yr aelod seneddol Dafydd Elis Thomas a llythyr oddi wrth yr Athro John Rowlands ynghylch cyhoeddi ail-argraffiad o'r gyfrol.

Erthyglau ac ysgrifau gan neu yn ymwneud â Menna Elfyn, gan gynnwys drafftiau o ragymadroddion, rhageiriau a phenodau ar gyfer deunydd cyhoeddedig; ynghyd â dwy erthygl am Fflur Dafydd, merch Menna Elfyn, a gohebiaeth berthnasol at Menna Elfyn oddi wrth yr Athro John Rowlands ac eraill.

Deunydd amrywiol yn ymwneud â gwaith Menna Elfyn, gan gynnwys: taflen yn hysbysebu cyhoeddiad Eucalyptus (Gwasg Gomer, 1995), sef detholiad o gerddi gan Menna Elfyn; taflen yn hysbysebu gwasanaethau Menna Elfyn fel Awdur Preswyl wedi'i lleoli yn Llyfrgell Dinbych (gweler dan bennawd Awdur preswyl o fewn yr archif hon); nodiadau yn llaw Menna Elfyn ac mewn teipysgrif yn ymwneud â'r bardd a'r imiwnolegydd Miroslav Holub a'r bardd a'r dramodydd Seamus Heaney; llungopi o glawr Aderyn Bach Mewn Llaw (Gwasg Gomer, 1990), sef detholiad o gerddi gan Menna Elfyn; poster ar gyfer noson yng nghwmni beirdd ac awduron Cymreig a gynhaliwyd yng Ngholeg y Drindod, Caerfyrddin (dim blwyddyn wedi'i nodi); gwahoddiad argraffiedig i Menna Elfyn fynychu digwyddiad fel rhan o Ffair Lyfrau Göteborg (Gothenburg), Sweden, Medi 2003; bwydlen argraffiedig fel rhan o ddigwyddiad goffa Catrin Glyndŵr a hybwyd gan Awdurdod Datblygu Cymru (dim dyddiad); cytundeb argraffiedig, Gorffennaf 2010, rhwng y cyhoeddwyr Solum Forlag, Oslo, Norwy a Menna Elfyn ynghylch cyfieithu a chyhoeddi Cell Angel, detholiad o gerddi gan Menna Elfyn (Bloodaxe Books, 1996); poster yn hysbysebu darlleniadau gan Menna Elfyn o'r gyfrol farddoniaeth O'r Iawn Ryw, a olygwyd gan Menna Elfyn (Honno, 1992); a llungopïau a gymerwyd o weithiau argraffiedig yn ymwneud â menywod ac â llenyddiaeth.

Deunydd yn ymwneud â gyrfa Menna Elfyn o fewn Coleg Prifysgol Cymru, gan gynnwys llythyr, 1984, at Menna Elfyn yn ei hysbysu na fu'n llwyddiannus yn ei chais am y Gymrodoriaeth Breswyl i Lenor yng Ngholeg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan am y cyfnod 1984-85; datganiad yn y cylchgrawn Llais Llyfrau, Gaeaf 1984, fod Menna Elfyn wedi ennill Cymrodoriaeth Awdur Cymraeg Coleg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan (gyda Gillian Clarke yn cael ei phenodi fel Cymrawd Awdur Saesneg); llythyrau yn cymeradwyo cais Menna Elfyn am swydd darlithydd yn Adran y Gymraeg, Coleg y Drindod, Caerfyrddin (1983), ei chais ar gyfer Ysgoloriaeth Deithio i'r Unol Daleithiau (1986) a'i chais ar gyfer swydd Cydlynydd Prosiect Addysgol Cenedlaethol yng Ngholeg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan; nodiadau ar y testun 'Hyfforddiant Mewn Swydd'; ac ebyst calonogol at Menna Elfyn oddi wrth rai o'i myfyrwyr.

Deunydd yn ymwneud â chyfnodau Menna Elfyn fel awdur preswyl yn Nyffryn Clwyd, Ysgol Dinas Mawddwy a Phrifysgol Cymru Aberystwyth (ynghyd ag Elin ap Hywel), gan gynnwys nodiadau ac amlinelliadau o gyrsiau/dosbarthiadau, rhaghysbysebion a gwybodaeth am gyfnodau preswyl, datganiadau i'r wasg, torion papur newydd ac enghreifftiau o waith plant ysgol a gymerodd ran mewn gweithdai ysgrifennu.

Deunydd sy'n cynnwys copi teg o sgript ddrama ddi-deitl dyddiedig 1984; copi teg o sgript ddrama di-deitl a gomisiynwyd ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol 1995, ynghyd â llythyr at Menna Elfyn oddi wrth Swyddog Drama'r Eisteddfod; ac adolygiad o addasiad Cymraeg Menna Elfyn o'r ddrama The Woods (1977) gan David Mamet.

Cyfres o gerddi gan Menna Elfyn a berfformwyd gyntaf yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanbedr-Pont-Steffan, 1984, ac yn ddiweddarach a ddarlledwyd ar gyfer S4C.

Llythyrau a chardiau at Menna Elfyn oddi wrth y bardd, awdur, dramodydd a darlithydd Gillian Clarke.

Deunydd yn ymwneud â'r flodeugerdd Hel Dail Gwyrdd (1985), gan gynnwys adolygiadau o'r casgliad.

Llythyrau a chardiau at Menna Elfyn oddi wrth y bardd a'r awdur Gwyneth Lewis

Deunydd yn ymwneud â swyddogaeth Menna Elfyn fel Cyfarwyddwr Creadigol y cwrs MA mewn Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant, Llanbedr-Pont-Steffan, gan gynnwys copïau drafft a theg o destunau darlithoedd, prospectws ar gyfer y cwrs a manylion am weithdy ysgrifennu creadigol a gynhaliwyd yn Nhŷ Newydd, Llanystumdwy ym Medi 2002.

Deunydd yn ymwneud â darllediadau cyfryngol gan neu'n ymwneud â Menna Elfyn, gan gynnwys drafft llawysgrif o anerchiad gan Menna Elfyn ar gyfer darllediad ar Radio [Cymru], Sul y Blodau 1985; llythyr, 1995, at Wasg Gomer ynghylch hawlfraint ar rai o gerddi Menna Elfyn a ddarlledwyd mewn cyfres o raglenni radio yn Nenmarc; copi teipysgrif o ysgrif gan Menna Elfyn yn dwyn y teitl 'Under the Influence', a ddarlledwyd ar Radio 3, Tachwedd 2008; sgript ddrama radio o'r enw 'Dim Byd O Werth' a sgrifenwyd gan Menna Elfyn ac a ddarlledwyd gyntaf ar Radio Cymru ar 22ain Mawrth 2009; sgript ddrama radio o'r enw 'Colli Nabod' a sgrifenwyd gan Menna Elfyn ac a ddarlledwyd gyntaf ar Radio Cymru ar 22 Ebrill 2012; a dogfennau a gohebiaeth ynghylch darlledu rhai o gerddi Menna Elfyn mewn cyfres o raglenni radio a theledu yng Nghatalwnia [2014].

Am Ar Dir y Tirion (1993), drama deledu a ymddangosodd yn wreiddiol fel y ddrama lwyfan Trefn Teyrnas Wâr (1990), gweler dan Gweithiau llwyfan a dan y pennawd Drama deledu: Ar Dir y Tirion o fewn yr archif hon.

Deunydd yn ymwneud â'r mynych ŵyliau (gan gynnwys Gŵyl y Gelli, Gŵyl Gregynog a Gŵyl Tŷ Newydd), cynhadleddau, seminarau a theithiau barddonol y bu Menna Elfyn yn rhan ohonynt yng Nghymru, Prydain a thramor, gan gynnwys copïau o'r cerddi a ddatganwyd, llyfrynnau a phosteri, sgriptiau, amserlenni teithio/perfformio, gohebiaeth (gan gynnwys ymatebion i ddarlleniadau barddonol), torion papur newydd a nodiadau. Un o'r elfennau mwyaf diddorol o fewn y deunydd yw cyfres o frasluniau a dynnwyd o Menna Elfyn ac eraill oedd yn cymryd rhan yng Ngŵyl y Gelli 1997 gan Heather Spears. Ceir hefyd fanylion am ddarlleniad barddonol gan Menna Elfyn ar y cyd â pherfformiad cerddorol gan ei merch Fflur Dafydd.

Gohebiaeth amrywiol at, oddi wrth neu sydd yn ymwneud â Menna Elfyn, gan gynnwys: cylchlythyr ('Annwyl gyfaill') drafft, 1986, oddi wrth Menna Elfyn yn ymddiheuro am fethu mynychu cyfarfod; llythyr, 1986, oddi wrth Goleg Prifysgol Dewi Sant (bellach Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant), Llanbedr-Pont-Steffan at Lysgenhadaeth America yn Llundain yn cefnogi cais Menna Elfyn am ysgoloriaeth deithiol i'r Unol Daleithiau; llythyr, 1992, at Menna Elfyn oddi wrth Gwmni Theatr Dalier Sylw, Caerdydd ynghylch ymarferion ar gyfer y ddrama Y Forwyn Goch, a sgriptiwyd gan Menna Elfyn (gweler dan bennawd Am Menna Elfyn: Erthyglau, adolygiadau a datganiadau i'r wasg a dan bennawd Y Forwyn Goch o fewn yr archif hon); llythyr, 1993, at Menna Elfyn oddi wrth gwmni Poetry International Rotterdam; llythyr, 1995, at Menna Elfyn oddi wrth y Cyngor Prydeinig yn Barcelona ynghylch trefniadau ar gyfer ei hymweliad â'r ddinas; ebost, 2000, oddi wrth Menna Elfyn at y bardd Gillian Clarke ynghylch cyfieithu un o gerddi Menna Elfyn; ebost, 2012, at Menna Elfyn oddi wrth Cathey Morgan, swyddog addysg ac allanol yn Theatr Brycheiniog, Aberhonddu; ebost, 2012, at Menna Elfyn ac eraill oddi wrth y bardd a'r llenor Nigel Jenkins, yn cynnwys erthygl hunangofiannol; a llythyr, 2013, at Menna Elfyn oddi wrth Regina Dyck a Michael Augustin, trefnwyr Poetry on the Road, sef gŵyl farddoniaeth ryngwladol a gynhelir yn Bremen, yr Almaen.

Copïau drafft a theg o sgript y ddrama radio Haf 1987, a ddarlledwyd Mai a Mehefin 1986.