Showing 46 results

Llythyr, dyddiedig 6 Mehefin 1929, gan Richard Griffith (Carneddog) at ei chwaer-yng-nghyfraith Elin Griffith a'i nith Jane, yng Nghicieth, yn cynnwys yn bennaf newyddion teuluol (ff. 1-20). Mae'r llythyr yn cynnwys englynion ganddo er cof am deulu a chyfeillion (ff. 12-20), englynion a oedd i'w cyhoeddi yn O Greigiau'r Grug (Dinbych, 1930), tt. 25-32. = A letter, dated 6 June 1929, from Richard Griffith (Carneddog) to his sister-in-law Elin Griffith and his niece Jane in Cricieth, containing mainly family news (ff. 1-20). The letter includes englynion composed by him in memory of family and friends (ff. 12-20), which were to be published in his forthcoming book O Greigiau'r Grug (Denbigh, 1930), pp. 25-32.
Ceir hefyd yn y llawysgrif ddau hysbysiad rhent stad Hafodgarregog, 1902-1903, yn ôl pob golwg ar gyfer William Griffith, Tylyrni, brawd Carneddog a gŵr Elin (ff. 21-22), a theipysgrif o ddyfyniad byr o araith a draddodwyd gan David Lloyd George ym 1925 (f. 23). = The manuscript also contains two Hafodgarregog estate rent notices, 1902-1903, apparently for Carneddog's brother and Elin's husband, William Griffith, Tylyrni (ff. 21-22), and a short typed extract from a 1925 speech by David Lloyd George (f. 23).

Ceir hefyd tri cherdyn post yn dangos lluniau fel a ganlyn - (1) grŵp, yn cynnwys Olwen Silvester ar achlysur dathlu hanner canmlwyddiant Cymdeithas Cymmrodorion y Rhyl, 1959, (2) y Parchedig Rowland Williams ('Hwfa Mon; 1823-1905), a (3) golygfa yn ninas Caeredin, 1905 (gyda darn o farddoniaeth Gymraeg wedi ei ysgrifennu ar y cefn). Rhaglen gwasanaeth a gynhaliwyd yng Nghapel Clwyd Street, Rhyl, 22 Mehefin 1911, ar achlysur coroniad Sior V. Llythyr, 1931, oddi wrth Ifan ab Owen Edwards at y rhodddwr ynglŷn â phenillion a gynigiodd i'w cyhoeddi yn Cymru'r Plant.

Adysgrif, 1863, yn bennaf yn llaw D[aniel] L[ewis] Moses, gynt o Lanbedr Pont Steffan, o'r gyfrol Barddoniaeth Dafydd ab Gwilym, gol. gan Owen Jones a William Owen (Llundain, 1789). = Transcript, 1863, mainly in the hand of D[aniel] L[ewis] Moses, formerly of Lampeter, of the volume Barddoniaeth Dafydd ab Gwilym, ed. by Owen Jones and William Owen (London, 1789).
Mae'r llawysgrif yn cynnwys y cyfan o gerddi Dafydd ap Gwilym yn y gyfrol, heblaw am ambell i fwlch, damweiniol mae'n debyg, ar tt. 67, 354 a 423 ac eraill o bosib (tt. 1-210, 249-492). Mae hefyd yn cynnwys cerddi ffug Iolo Morganwg o'r atodiad (tt. 211-243); crynodeb, yng Nghymraeg, o hanes Dafydd (yn Saesneg) gan Owen Jones (ff. vi-xii); y marwnadau i Dafydd (ff. xii verso-xv verso); a chychwyn (Abermaw-Gwdion ab Don) yr eirfa Saesneg o bobol a llefydd yn y cerddi (tt. 493-502). Heblaw am Moses, ysgrifennwyd y llawysgrif mewn dwy law ychwanegol (tt. 249-279 a 297-328 yn eu tro). = The manuscript contains all the Dafydd ap Gwilym poems, except for a few apparently unintentional lacunae on pp. 67, 354 and 423 and possibly elsewhere (pp. 1-210, 249-492). It also includes Iolo Morganwg’s forgeries from the appendix (pp. 211-243); a precis, in Welsh, of Owen Jones's (English) biography of Dafydd (ff. vi-xii); the elegies to Dafydd (ff. xii verso-xv verso); and the beginning (Abermaw-Gwdion ab Don) of the English glossary of people and places mentioned in the poems (pp. 493-502). Besides Moses, parts of the manuscript are written in two additional hands (pp. 249-279 and 297-328 respectively).

Cwestiynau a luniwyd yn Saesneg gan yr Athro Dewi Z. Phillipps, Coleg Prifysgol Cymru, Abertawe, mewn ateb i ddarlith ar y testun 'Beth yw pwrpas llenydda?' a draddodwyd gan y Dr. R. M. Jones, Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, yn yr Eisteddfod Genedlaethol yng Nghaerfyrddin, Awst 1974. Am fersiwn Gymraeg o'r cwestiynau gan yr Athro Bedwyr Lewis Jones gweler Y Traethodydd, Ionawr 1975, tt. 10-44.

Copïau o gerddi ac o draethawd gan H. Griffiths ('Hywel Myrddin'), Caerfyrddin, ynghyd â llyfr nodiadau yn cynnwys ei feirniadaethau ar gyfansoddiadau llenyddol yn Eisteddfod Beulah, a llythyr ato oddi wrth J. Iorwerth Roberts, Llangollen. = Copies of poems and an essay by H. Griffiths ('Hywel Myrddin'), Carmarthen; a note-book containing his adjudications on literary compositions at Beulah Eisteddfod; and a letter to him from. J. Iorwerth Roberts, Llangollen.

Dyddiadur Evan Isaac Thomas, Llandysul, sir Aberteifi, ar gyfer 1 Ionawr 1876-31 Rhagfyr 1885, yn cynnwys cofnodion byr (dwy dudalen y mis) yn bennaf ynglŷn â'i waith fel saer dodrefn, trefnydd angladdau a ffermwr, ei ddyletswyddau fel ysgrifennydd a thrysorydd y Llandyssul Benefit Society a'i aelodaeth o Gapel y Bedyddwyr Penybont, [Pont Tyweli]. = Diary of Evan Isaac Thomas, Llandysul, Cardiganshire, for 1 January 1876-31 December 1885, containing brief entries (two pages per month) mainly relating to his work as cabinet maker, undertaker and farmer, his duties as secretary and treasurer of the Llandyssul Benefit Society and his membership of Penybont Baptist Chapel, [Pont Tyweli].

Y gyfrol gyntaf mewn cyfres o chwech yn cynnwys adysgrifau o bregethau ar y Testament Newydd gan y Parch. Griffith Jones, Llanddowror, wedi eu copïo yn nhrefn y Beibl. Mae'r gyfrol hon yn cynnwys pregethau ar Efengyl Mathew ac fe'i cwblhawyd ar 5 Tachwedd 1760 (t. 1244). = The first volume in a series of six containing transcripts of sermons on the New Testament by the Rev. Griffith Jones of Llanddowror, transcribed in Bible order. This volume contains sermons on the Gospel of St Matthew and was completed on 5 November 1760 (p. 1244).
Mae'r gyfrol wedi ei ysgrifennu mewn dwy law: mae'r rhestr cynnwys anghyflawn (ff. ii-iii) a nifer o gywiriadau ac arnodiadau yn y testun yn llaw'r Parch. Thomas Evans, curad Llanddowror a rheithor Walton, sir Benfro; ni adnabuwyd copïwr y prif destun (tt. 35-1244) gan y catalogydd. O'r 93 pregeth a gopïwyd i'r gyfrol yn wreiddiol (gw. y nodyn y tu mewn i'r clawr blaen) erbyn hyn mae pump, gan gynnwys y cyntaf, yn anghyflawn, ac mae un ar goll yn gyfan gwbl (tt. 476-[486]). = The volume is in two hands: the incomplete table of contents (ff. ii-iii) and a number of corrections and annotations to the text are in the hand of the Rev. Thomas Evans, curate of Llanddowror and rector of Walton, Pembrokeshire; the scribe of the main body of the text (pp. 35-1244) has not been identified by the cataloguer. Of the 93 sermons originally transcribed in the volume (see note inside front cover) five are now incomplete, including the first, and one is missing in its entirety (pp. 476-[486]).

Cuttings, 1979-1980, from the South Wales Guardian of articles by Rev. Brynmor Davies. = Toriadau, 1979-1980, o'r South Wales Guardian o ysgrifau gan y Parch. Brynmor Davies.

Copi ffotostat, 1958, o lawysgrif yng nghasgliad teulu Cotton, Combermere (ZCR 74/190), yn archifdy swydd Caer, yn cynnwys cywyddau a ysgrifennwyd mewn sawl llaw ar ddiwedd yr unfed ganrif-ar-bymtheg. = A photostat facsimile, 1958, of a manuscript held among the Cotton family of Combermere manuscripts (ZCR 74/190) at the Cheshire County Record Office, containing cywyddau written in several hands at the end of the sixteenth century.
Cyfansoddwyd y cywyddau, [1320x?1580], gan Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), a rhai beirdd anhysbys. = The cywyddau were composed, [1320x?1580], by Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), and a few unidentified poets.

Llawysgrif yn cynnwys pump cerdd ar hugain, [1795]-[1811] (dyfrnod 1795), yn llaw John Jones (Jac Glan-y-Gors), gan gynnwys tair cerdd ar ddeg nad ydynt, fe ymddengys, wedi eu cyhoeddi (ff. 1-39 verso); dyddiwyd y cerddi 1790-1811. = A volume containing twenty-five autograph poems, [1795]-[1811] (watermark 1795), by John Jones (Jac Glan-y-gors), thirteen of which are apparently unpublished (ff. 1-39 verso); the poems are dated 1790-1811.
Cyhoeddwyd naw o'r cerddi (ff. 6 verso-8, 16-18, 22-25, 31 verso-35 verso, 36 verso-39 verso) yn Cerddi Jac Glan-y-gors, gol. gan E. G. Millward (Llandybïe, 2003), tt. 26-30, 45-51, 57-58, 69-70, 76-81, 95-97, 137-138; cyhoeddwyd 'Litani Newydd...' (f. 15 recto-verso) ac 'Englynion er coffadwriaeth am Mr David Samwell...' (ff. 20 verso-21 verso) yn y Chester Chronicle, 5 Awst 1796 a 28 Rhagfyr 1798 yn eu tro (gw. Marion Löffler, 'Cerddi newydd gan John Jones, "Jac Glan-y-Gors"', Llên Cymru, 33 (2010), 143-150); cyhoeddwyd 'Cerdd o ymddiddan rhwng J. J. Glan y Gors a Daniel Davies o Gorwen y ngylch Tref Lundain' (ff. 10-12 verso) mewn pamffled, Dwy o Gerddi Newyddion ([Caer]: Thomas Huxley, [?1791]) (JHD 209bii; heb ei gofnodi yn ESTC). Nodwyd ar f. 8 bod 'Cerdd yn dangos meddyliau Morwyn Ieuangc ddydd ei phriodas' (ff. 8-10) wedi ei gyhoeddi yn Llundain ym 1797 ond ymddengys nad oes copi wedi ei gadw. Ceir cerdd arall [?mewn llaw wahanol] ar ff. 128 verso-129. Mae eitemau a ddarganfyddwyd yn rhydd ar gychwyn y gyfrol wedi eu tipio i mewn ar ff. i-iv; yn eu mysg mae rhestr o gynnwys y llawysgrif (f. i), marwnad brintiedig i William Owen Pughe gan John Jones (Tegid), 1836 (f. iii), a chyfres o englynion gan Siôn ap Morgan (f. iv). = Nine of the poems (ff. 6 verso-8, 16-18, 22-25, 31 verso-35 verso, 36 verso-39 verso) appear in Cerddi Jac Glan-y-gors, ed. by E. G. Millward (Llandybïe, 2003), pp. 26-30, 45-51, 57-58, 69-70, 76-81, 95-97, 137-138; 'Litani Newydd...' (f. 15 recto-verso) and 'Englynion er coffadwriaeth am Mr David Samwell...' (ff. 20 verso-21 verso) were published in The Chester Chronicle, 5 August 1796 and 28 December 1798 respectively (see Marion Löffler, 'Cerddi newydd gan John Jones, "Jac Glan-y-Gors"', Llên Cymru, 33 (2010), 143-150); 'Cerdd o ymddiddan rhwng J. J. Glan y Gors a Daniel Davies o Gorwen y ngylch Tref Lundain' (ff. 10-12 verso) was published in the pamphlet Dwy o Gerddi Newyddion ([Chester]: Thomas Huxley, [?1791]) (JHD 209bii; not recorded in ESTC). A note on f. 8 states that 'Cerdd yn dangos meddyliau Morwyn Ieuangc ddydd ei phriodas' (ff. 8-10) was published in London in 1797 but there are no known copies extant. A further poem [?in a different hand] is on ff. 128 verso-129. Items found loose at the beginning of the volume have been tipped in on ff. i-iv; these include a list of contents of the manuscript (f. i), a printed elegy for William Owen Pughe by John Jones (Tegid), 1836 (f. iii), and a series of englynion by Siôn ap Morgan (f. iv).

Nodiadau, 1842, gan awdur anhysbys, ar ddwy bregeth gan y Parch. William Morris, Tyddewi, yn Jewin Crescent, Llundain, 21 Awst 1842 (ff. 2-4 verso), a phregeth gan y Parch. Baptist Noel yn St John's, Bedford Row, Llundain, 30 Tachwedd 1842 (f. 4 verso). = Notes, 1842, in an unknown hand, of two sermons by the Rev. William Morris, St Davids, at Jewin Crescent, London, 21 August 1842 (ff. 2-4 verso), and one by the Rev. Baptist Noel at St John's, Bedford Row, London, 30 November 1842 (f. 4 verso).
Ceir hefyd nodiadau ar bregeth (cychwyn yn eisiau), o bosib gan William Morris (ff. 1-2). = Also included are notes of a sermon (start lacking), possibly by William Morris (ff. 1-2).

Gwaith y rhoddwr, nith T. Gwynn Jones, mewn teipysgrif, a ysgrifennodd ar gais ei phlant ac sy’n cynnwys atgofion am y llenor, ynghyd â choeden deulu sy'n dangos y berthynas rhyngddynt.

Proflenni gali o ddrama Saunders Lewis gyda nodiadau, a nodyn yn llaw'r dramodydd yn gofyn am broflen ychwanegol.

Copiau o'r cerddi a ddewiswyd ar gyfer y gyfrol Cerddi '73 (Golygydd R. Geraint Gruffydd), Gwasg Gomer, Llandysul 1973, a nifer o'r rhai a wrthodwyd. Ceir hefyd ffurflenni a gohebiaeth ynglŷn â'r gyfrol.

Tystysgrif a gyflwynwyd i'r rhoddwr, fel Maggie Jones, gan Bwyllgor Addysg Sir Gaernarfon am waith rhagorol yn Safon VI yn Ysgol Prenteg am y flwyddyn yn gorffen 31 Gorffennaf 1916.

Pamffledi etholiadol (2), 1934, a ddosparthwyd ar ran y Parch H. Samuel pan oedd yn ymgeisydd dros Blaid Cymru yn Etholiad Cyngor Plwyfol Llangiwg, Morgannwg. = Two election pamphlets, 1934, of the Rev. H. Samuel as a Plaid Cymru candidate in Llangiwg Parish Council Election.

Hanes ar ffurf dyddiadur o fordaith William Parry, gweinidog anghydffurfiol, i Efrog Newydd, 19 Ionawr-11 Mawrth 1847, ar fwrdd y llong Ohio. Nodir awdur yr hanes fel Owen B. Parry, Amlwch, nai William Parry (t. 7). = An account, in diary form, of the voyage of William Parry, a dissenting minister, to New York, 19 January-11 March 1847, on board the ship Ohio. Stated to be written by his nephew Owen B. Parry, Amlwch (p. 7).

Drafft, [1909], yn llaw T. Gwynn Jones o'i awdl 'Gwlad y Bryniau', awdl fuddugol Eisteddfod Genedlaethol 1909, Llundain. = A holograph draft, [1909], of 'Gwlad y Bryniau' by T. Gwynn Jones, the winning awdl at the 1909 National Eisteddfod in London.
Mae'r llawysgrif yn gyfrol gyfansawdd, gyda nifer fawr o ddalennau (ff. 2-6, 8, 10-22, 25, 27-29, 32, 34-35) wedi eu tynnu allan o lyfr poced (LlGC, Papurau Thomas Gwynn Jones D320 erbyn hyn) sydd yn cynnwys drafft cynharach o rannau o'r awdl. Mae'r gweddill yn ddalennau newydd yn cynnwys rhannau diwygiedig o'r gerdd (ff. 1, 7, 9, 23-24, 26, 30-31, 33, 36-44). Mae'r testun yn cynnwys nifer fawr o newidiadau a diddymiadau, ac yn y ffurf ddiwygiedig yma mae'n cyfateb yn agos iawn i'r fersiwn orffenedig (gw. LlGC, Eisteddfod Genedlaethol Cymru - Cyfansoddiadau a beirniadaethau 1909/1). Cyhoeddwyd yr awdl gyntaf yng Nghofnodion a Chyfansoddiadau Eisteddfod Genedlaethol 1909 (Llundain), gol. gan E. Vincent Evans (Llundain, 1910), tt. 25-36, a'i ail-argraffu yn T. Gwynn Jones, Detholiad o Ganiadau ([Y Drenewydd], 1926), tt. 20-44. = The manuscript is a composite volume, with many folios (ff. 2-6, 8, 10-22, 25, 27-29, 32, 34-35) being leaves removed from a pocket book (now NLW, Papurau Thomas Gwynn Jones D320) which contains an earlier draft of parts of the awdl. The remaining folios are new leaves containing revised sections of the poem (ff. 1, 7, 9, 23-24, 26, 30-31, 33, 36-44). The text contains many emendations and deletions and in this revised form corresponds very closely to the submitted version (see NLW, Eisteddfod Genedlaethol Cymru - Cyfansoddiadau a beirniadaethau 1909/1). It was first published in Cofnodion a Chyfansoddiadau Eisteddfod Genedlaethol 1909 (Llundain), ed. by E. Vincent Evans (London, 1910), pp. 25-36, and re-printed in T. Gwynn Jones, Detholiad o Ganiadau ([Newtown], 1926), pp. 20-44.