Ffeil 1/3/14 - Waldo's Witness

Ganed y bardd a'r llenor Eingl-Gymraeg Nigel Leighton Rowland Jenkins yng Ngorseinon, Abertawe a'i fagu ym Mhenrhyn Gŵyr. Fe'i addysgwyd ym Mhrifysgol Essex, lle'r astudiodd llenyddiaeth gymharol a ffilm. Gweithiodd am gyfnod fel newyddiadurwr a theithiodd yn eang drwy Ewrop, Affrica a'r Unol Daleithiau. Erbyn iddo ddod i'r amlwg fel bardd gyda chyhoeddiad Three Young Poets ym 1974, sef blodeugerdd o weithiau gan Jenkins, Tony Curtis a Duncan Bush, 'roedd eisioes wedi'i wobrwyo â Gwobr Beirdd Ifanc Cyngor y Celfyddydau. Tra'r ysbrydolwyd y rhan helaeth o'i fynych weithiau barddonol a rhyddieithol gan fro ei febyd yn Abertawe a Gŵyr, ffrwyth ei arhosiad mewn mannau mwy pellennig o'r byd oedd y cyfrolau teithio Gwalia in Khasia (1995), a ennillodd Lyfr y Flwyddyn 1996, a Footsore on the Frontier (2001). Bwriadodd Jenkins i'w farddoniaeth, a oedd yn aml yn ddadleuol ddi-flewyn-ar-dafod, ysbrydoli yn ogystal â chondemnio a chyfeirio bys. 'Roedd ei bresenoldeb carismatig a'i berfformiadau o'r galon yn sicrhau ei boblogrwydd fel arweinydd gweithdai a thrafodaethau cyhoeddus yn ogystal ag fel darlithydd o fewn rhaglen Ysgrifennu Creadigol a Chyfryngol Prifysgol Abertawe. Bu'n ymgyrchu ar hyd ei fywyd dros hawliau ac anghyfiawnderau gwleidyddol a chymdeithasol ac 'roedd hefyd yn weithredol o fewn y mudiad heddwch - treuliodd gyfnod yng Ngharchar Abertawe am wrthod talu dirwy a ddyfarnwyd iddo tra'n gwrthdystio yn erbyn y gwersyll milwrol ym Mreudeth - ac o fewn mudiadau gwerinol megis y Swansea Writers and Artists Group (a sefydlwyd gan Jenkins) a'r Welsh Union of Writers. Mynegodd ei hoffter o gerddoriaeth gwerin a'r felan trwy berfformio barddoniaeth i gyfeiliant cerddorol gyda'r Salubrious Rhythm Company. Astudiodd y ffurf farddonol Siapanëaidd a elwir haiku, a bu'n gyfrifol am y gyfrol gyntaf o farddoniaeth haiku i'w chyhoeddi yng Nghymru.