Showing 160 results

Llungopi o lythyr, dim dyddiad [1960x1971], at Waldo Williams oddi wrth yr ysgolhaig, bardd ac offeiriad y Tad Pádraig Ó Fiannachta (Patrick Fenton). Yn ystod ei arhosiad yn Iwerddon ym 1960, dysgodd Waldo'r iaith Wyddeleg yng Ngholeg Maynooth, swydd Kildare, lle 'roedd y Tad Pádraig yn Athro mewn Gwyddeleg Cynnar.

Llungopïau o lythyrau di-dyddiad at Waldo Williams oddi wrth y teulu Murphy ('Ó Muinntir Murcú'), sef Mr a Mrs Thomas Murphy, oedd yn byw yn Ventry, Swydd Kerry. Bu Waldo yn aros gyda hwy yn ystod mis Mai 1961 (gwelerAlan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014), tud. 396).

Cerdyn post, marc post 22 Gorffennaf 1966, a llungopïau o lythyrau, 5 Gorffennaf 1961, 5 September 1965, 5 Awst 1966, 23 January 1967, 15 February 1967, 17 September 1967, a anfonwyd at Waldo Williams gan Gwilym James, Is-Ganghellor Prifysgol Southampton, darlithydd gwâdd a chyfaill prifysgol Waldo.

Llungopi o lythyr, 17 Ebrill 1970, at Waldo Williams oddi wrth ei gefnder Ioan Edmunds, mab Wilhelmina (Minnie), chwaer Angharad Williams (née Jones), mam Waldo. Ceir hefyd gyfeiriad at Mwynlân (Mai Edmond (née Jones)), chwaer arall Angharad. Ysgrifennwyd y llythyr at Waldo yn ystod ei gystudd olaf, ac yntau'n glaf yn Ysbyty Sant Thomas, Hwlffordd.

Llungopïau o lythyrau, 9 Gorffennaf [ni nodwyd blwyddyn], 24 Awst 1970, 20 Rhagfyr 1970, at Waldo Williams oddi wrth 'Emrys', athro ysgol yn Llundain, tra 'roedd Waldo yn ei gystudd olaf yn Ysbyty Sant Thomas, Hwlffordd. Ceir cyfeiriad yn un llythyr at Anna Wyn Jones, un o'i gyd-athrawon yn Ysgol Ramadeg Botwnnog a chyfaill agos i Waldo, a fu'n ymweld ag ef yn yr ysbyty yn ystod Awst 1970 (gweler Llythyrau at Waldo Williams oddi wrth Anna Wyn Jones dan bennawd Gohebiaeth at Waldo Williams; hefyd, gweler Alan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014), tud. 408).

Cylchlythyr i hysbysu am gyfarfod o'r Crynwyr er mwyn diolch am fywyd Waldo Williams. Ni nodir y lleoliad, ond yn nhŷ cwrdd Aberdaugleddau y bu Waldo'n cyfarfod fel aelod o'r Crynwyr.

Deunydd yn ymwneud â digwyddiadau Gŵyl Waldo, a drefnwyd gan yr Academi Gymreig, sy'n cynnwys darlith gan yr ysgolhaig Cymraeg Dr R. Geraint Gruffydd, taith lenyddol yng nghwmni'r bardd a'r athro Jâms (James) Nicholas, a chyfraniadau gan amryw feirdd a llenorion megis T. Llew Jones, Gruffudd Parry, T. James Jones ac eraill.

Atgofion ar ffurf drafft am gystudd olaf Waldo Williams yn llaw 'Dai', sef David Williams, nai Waldo Williams (mab ei frawd, Roger Williams (am Roger Williams, gweler dan Aelodau eraill teulu Waldo Williams)). Ymysg eraill a grybwyllir y mae Dilys Williams, chwaer Waldo, a'i gyfeillion Benni ac Elsie Lewis. Mae'n bosib fod y llawysgrif hon yn perthyn i, neu'n barhad o, Atgofion am Gwladys Llewellyn (gweler dan bennawd Aelodau eraill teulu Waldo Williams - David Williams).

Cardiau post wedi'u cyfeirio at Mary Williams (yn ddiweddarach Francis), fel a ganlyn:

Cerdyn, di-ddyddiad, wedi'i lofnodi gan George W[illiam] Roome, a oedd yn gyd-fyfyriwr i John Edwal Williams, tad Mary, yn y Coleg Normal, Bangor (gweler Alan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014), tud. 28).

Cerdyn, marc post 19 Rhagfyr 1915, oddi wrth ei hewythr, William Price Jones, brawd ei mam, Angharad Williams (née Jones) (mae'r cyfeiriad 'Oak or Elm Cottage' ar ei gerdyn yn enghraifft o hiwmor William Price Jones (gweler Alan Llwyd: Waldo: Cofiant Waldo Williams: 1904-1971 (Y Lolfa, 2014), tud. 39) (gweler hefyd Cardiau post at Angharad Williams oddi wrth William Price Jones dan bennawd Angharad Williams (née Jones)).

Cardiau, un di-ddyddiad, un marc post 3 Rhagfyr 1915, oddi wrth 'Uncle Ned' ac oddi wrth 'Uncle Ned, Aunty Minnie & Ioan', sef Edward (Ned) Thomas Edmunds, ei wraig Wilhelmina (Minnie) (née Jones), chwaer Angharad Williams (née Jones), a'u mab Ioan Edmunds (gweler Edward (Ned) Thomas Edmunds dan bennawd Angharad Williams (née Jones)).

Dau gerdyn, marc post Avalon, California, 9 Gorffennaf 1927 a Cleveland, Ohio, 1[?0] Mawrth (dyddiad wedi'i ddiddymu), oddi wrth Lewis Williams (llofnod 'LW' ar y cardiau), brawd ei thad, John Edwal Williams (gweler hefyd Lewis Williams dan bennawd John Edwal Williams a Cerdyn post at Dilys Williams oddi wrth Lewis Williams dan bennawd Dilys Williams - Gohebiaeth at Dilys Williams).

Cerdyn, di-ddyddiad, â'r un gair 'Mary' arno.

Cerdyn, marc post 16 Awst 1915, oddi wrth 'Gwyneth'.

Llungopi o lythyr, 2 Mehefin 1943, oddi wrth yr ysgolhaig Cymreig Syr Thomas Parry at Gwladys Llewellyn, Rhosaeron, Clunderwen yn holi ar ran ei frawd, Gruffudd Parry, ynglŷn â phrynu torch ar gyfer angladd Linda Williams (née Llewellyn), gwraig Waldo Williams. 'Roedd Gruffudd Parry a Waldo yn gyd-athrawon yn Ysgol Ramadeg Botwnnog pan fu farw Linda o'r ddarfodedigaeth ar y cyntaf o Fehefin 1943.

Toriad papur newydd yn cynnwys adroddiad ar Benni (yma Ben) Lewis yn ei swyddogaeth fel cynghorydd plwyf.

Amrywiol dorion papur newydd, yn bennaf o ddiddordeb gwleidyddol, llenyddol, lleol neu genedlaethol, gan gynnwys deunydd o'r papurau newydd sosialaidd y Labour Leader a'r British Weekly.

Dyddiadur a llawlyfr y Bedyddwyr am 1920, sef dyddiadur olaf William Williams (Gwilamus), brawd John Edwal Williams. Ceir nodyn ar y clawr, o bosib yn llaw Dilys Williams, merch John Edwal a nith Gwilamus, yn datgan 'DYDDIADUR OLAF W. G. WILLIAMS RHOSAERON "Uncle William" Brawd Dad [h.y. John Edwal Williams] dy dadcu di David William[s]' (h.y. David Williams, nai Waldo Williams a gor-nai John Edwal - gweler Aelodau eraill teulu Waldo Williams - David Williams). Mae'r nodiadau yn y dyddiadur yn dirwyn i ben ym mis Ebrill 1920, a bu farw Gwilamus yn y mis Gorffennaf canlynol (gw. Llythyr oddi wrth Nan a Waldo Roberts at Gwladys [Llewellyn] dan bennawd Aelodau eraill teulu Waldo Williams).

Llungopi o arysgrif carreg fedd John a Mary William, rhieni David (Dafydd neu Dafi) Williams, tad John Edwal Williams, ym mynwent Capel y Bedyddwyr, Llanddewi Felffre, yr arysgrif gwreiddiol yn llaw Dilys Williams, merch John Edwal.

Llungopi o ddalen wedi'i chymryd o lyfr nodiadau o eiddo John Edwal Williams, yn dangos manylion mesuriadau tir ym mhlwyf Llandysilio, Sir Benfro. O dan y ddalen llungopiedig, ceir arysgrif eglurhaol, ?o bosib yn llaw David Williams, nai Waldo Williams a gor-nai John Edwal (am David Williams, gweler Aelodau eraill teulu Waldo Williams - David Williams).

Llyfr lloffion o eiddo Angharad Williams (née Jones) yn adlewyrchu ei diddordeb mewn gwleidyddiaeth, llenyddiaeth a hanes cyfoes trwy gyfrwng barddoniaeth, portreadau o unigolion nodedig (gan gynnwys Syr Henry Jones, ewythr Angharad), a thorion papur newydd, yn eu plith eitemau'n olrhain hanes digwyddiadau'r Rhyfel Byd Cyntaf; ynghyd â ryseitiau coginiol a meddyginiaethol a manylion cyfrif Angharad gyda John Morris, siopwr yn Llandysilio.

Llyfrau nodiadau yn llaw Angharad Williams (née Jones) yn cynnwys dyfyniadau o ffynhonellau crefyddol a llenyddol, copïau o lythyrau a ryseitiau ar gyfer y gegin a'r cartref.

Deunydd yn ymwneud ag Edward (Ned) Thomas Edmunds, a ymfudodd i'r Wladfa, Patagonia ym 1912 a dod yn brifathro cyntaf ysgol y Gaiman, gan gynnwys cardiau post wedi'u harysgrifio, ffotograffau [?un yn dangos Edward Thomas Edmunds] a choeden deuluol. Gwraig gyntaf Edward Thomas Edmunds oedd Margaret Wilhelmina (Minnie) (née Jones), chwaer Angharad Williams (née Jones), ac mae'n bosib mai ei llaw hi a welir ar gefn y cardiau post (gweler hefyd Cardiau post at Mary Williams dan bennawd Aelodau eraill teulu Waldo Williams - Mary Francis (née Williams), Cerdyn post at Dilys Williams oddi wrth Edward (Ned) Thomas Edmunds, Wilhelmina (Minnie) Edmunds a Ioan Edmunds dan bennawd Dilys Williams - Gohebiaeth at Dilys Williams a Cerdyn post at John Edwal Williams oddi wrth [?Margaret Wilhelmina (Minnie) Edmunds] dan bennawd John Edwal Williams.

Deunydd yn ymwneud â'r Parchedig William Williams (1781-1840) ('Williams o'r Wern'), un o hynafiaid Edward Thomas Edmunds, gan gynnwys llungopi o ysgrif gan Dyfnallt Owen o'i lyfr Ar Y Tŵr (1953) a llungopi o erthyglau o'r wasg. Gweler hefyd y goeden deuluol (a ddisgrifir uchod) yn olrhain perthynas Edward Thomas Edmunds gyda 'Williams o'r Wern'.

Cyfrol brintiedig yn eiddo i Angharad Williams (née Jones) o'r enw Watts: Masterpieces in Colour gan y llenor a'r Theosoffydd sosialaidd William Loftus Hare. Arysgrif yn llaw Angharad Williams ar wyneb-ddalen y gyfrol yn darllen 'Angharad E. Williams M[?ynachlog-ddu] S[?chool] H[?ouse] 20 Sept. 1913'. Amcanir y cyfeiriad llawn a awgrymir gan y priflythrennau gan fod John Edwal Williams, gŵr Angharad, yn brifathro Ysgol Gynradd Mynachlog-ddu ar y pryd.

Taflen wasanaeth angladdol John Jones, Holt, Wrecsam, gŵr Alice May Jones a thad Michael Jones, a fu farw 7 Ebrill 1988. Mae'n bosib fod John Jones yn perthyn i Azariah Henry Jones, brawd Angharad Williams, a fu'n gweithio fel athro yn Wrecsam.