Showing 674 results

Dau lyfr nodiadau'r Parch. Dan Jones (1888-1943), gweinidog Capel Bwlchgwynt, Tregaron, a ddefnyddiwyd ganddo i gofnodi manylion am gyfarfodydd eglwysig, angladdau a phriodasau, ynghyd â phapurau David Caronian Jones, Medical Hall, Tregaron, cynghorydd ac ymgyrchydd. = Two notebooks of the Reverend Dan Jones (1888-1943), minister of Bwlchgwynt Chapel, Tregaron, used for recording details of church meetings, funeral and weddings, together with the papers of David Caronian Jones, Medical Hall, Tregaron, councillor and campaigner.

Llyfrau o lyfrgelloedd Syr Owen Morgan Edwards (1858-1920) a Syr Ifan ab Owen Edwards (1895-1970), [1867]-[1945], yn cynnwys llythyrau neu lofnodion yr awduron. Y mae'r mwyafrif ohonynt yn perthyn i O. M. Edwards.

Traethawd gan W. Arvon Roberts ar ymfudo o Lŷn i'r Amerig, 2011.

Llythyr, dyddiedig 6 Mehefin 1929, gan Richard Griffith (Carneddog) at ei chwaer-yng-nghyfraith Elin Griffith a'i nith Jane, yng Nghicieth, yn cynnwys yn bennaf newyddion teuluol (ff. 1-20). Mae'r llythyr yn cynnwys englynion ganddo er cof am deulu a chyfeillion (ff. 12-20), englynion a oedd i'w cyhoeddi yn O Greigiau'r Grug (Dinbych, 1930), tt. 25-32. = A letter, dated 6 June 1929, from Richard Griffith (Carneddog) to his sister-in-law Elin Griffith and his niece Jane in Cricieth, containing mainly family news (ff. 1-20). The letter includes englynion composed by him in memory of family and friends (ff. 12-20), which were to be published in his forthcoming book O Greigiau'r Grug (Denbigh, 1930), pp. 25-32.
Ceir hefyd yn y llawysgrif ddau hysbysiad rhent stad Hafodgarregog, 1902-1903, yn ôl pob golwg ar gyfer William Griffith, Tylyrni, brawd Carneddog a gŵr Elin (ff. 21-22), a theipysgrif o ddyfyniad byr o araith a draddodwyd gan David Lloyd George ym 1925 (f. 23). = The manuscript also contains two Hafodgarregog estate rent notices, 1902-1903, apparently for Carneddog's brother and Elin's husband, William Griffith, Tylyrni (ff. 21-22), and a short typed extract from a 1925 speech by David Lloyd George (f. 23).

Llythyr dyddiedig 16 Hydref 1916, wedi ei ysgrifennu gan y milwr Richard Jones o ffosydd y Somme yn Ffrainc at ei chwaer a'i gŵr ym Mrithdir, Dolgellau.

Llungopïau o lythyr, 1879, oddi wrth J. a W. James at eu teulu yn Nhalybont. Ymfudodd y pâr o Bontrhydfendigaid i Wisconsin yn 1847, ynghyd â throsiad i'r Saesneg. = Photocopies of a letter from J. and W. James, 1879, to their family in Talybont. The couple emigrated from Pontrhydfendigaid to Wisconsin in 1847, together with an English translation.

Llythyrau (21) at Tom Williams oddi wrth D. Carelio Morgan. = Letters (21) to Tom Williams from D. Carelio Morgan.

Oddeutu tri llythyr ar hugain, 1931-1934, oddi wrth y Parch. Robert David Rowland (Anthropos) at Helena Roberts (m. 1934), Porthmadog, awdur Dramau i Blant (Wrecsam, 1934) a cyfrannwr rheolaidd i Drysorfa'r Plant, a olygwyd gan Anthropos ar y pryd (ff. 1-58). = Some twenty-three letters, 1931-1934, in Welsh, from the Rev. Robert David Rowland (Anthropos) to Helena Roberts (d. 1934), Porthmadog, author of Dramau i Blant (Wrexham, 1934) and a regular contributor to Trysorfa'r Plant, then edited by Anthropos (ff. 1-58).
Mae nifer o'r llythyrau (ff. 3, 6, 29, 37-38, 47) yn cynnwys cerddi gan Anthropos. Ceir hefyd lythyr, 20 Rhagfyr 1934, oddi wrth Anthropos at Evelyn Roberts, chwaer Helena (ff. 60-61), ynghyd â gohebiaeth, 1979, rhwng Evelyn a'r Parch. John Roberts, Llanfwrog, mewn perthynas â pherfformiad yng Nghaernarfon o 'Y Gwr o'r Pentre Gwyn', pasiant yn seiliedig ar fywyd Anthropos (ff. 68-70). = Several of the letters (ff. 3, 6, 29, 37-38, 47) contain poetry by Anthropos. Also included is a letter, 20 December 1934, from Anthropos to Evelyn Roberts, Helena's sister (ff. 60-61), together with correspondence, 1979, between Evelyn and the Rev. John Roberts, Llanfwrog, relating to a performance in Caernarfon of 'Y Gwr o'r Pentre Gwyn', a pageant based on the life of Anthropos (ff. 68-70).

Pum llythyr, [1875]-1907, at yr arweinydd a'r cerddor David Jenkins gan T. Watts-Dunton, John Ceiriog Hughes ('Ceiriog'), Lewis W. Lewis ('Llew Llwyfo'), John Roberts ('Ieuan Gwyllt'), ac E[dward] Stephen ('Tanymarian'). = Five letters, [1875]-1907, to the conductor and composer David Jenkins from T. Watts-Dunton, John Ceiriog Hughes ('Ceiriog'), Lewis W. Lewis ('Llew Llwyfo'), John Roberts ('Ieuan Gwyllt'), and E[dward] Stephen ('Tanymarian').
Mae'r llythyrau'n ymdrin â cherddoriaeth yn bennaf, a cheir cyfeiriadau at y gân 'Castiau Gwraig' (f. 6), sylwadau ar 'Anthemau' David Jenkins (f. 8), a geiriau'r ddeuawd 'Wrth fyned ar i lawr' gan 'Ceiriog' yn llaw'r awdur (ff. 3-5). = The letters mainly relate to music, and contain references to the song 'Castiau Gwraig' (f. 6), observations on 'Anthemau' by David Jenkins (f. 8), and the lyrics to the duet 'Wrth fyned ar i lawr' by 'Ceiriog' in the author's hand (ff. 3-5).

Un llythyr ar ddeg, 1948-1982, oddi wrth amryw ohebwyr at Jemeima Evans, ei merch Olwen Jones, a'i mab yng nghyfraith Edward Jones, oedd yn rhedeg siop yn gwerthu llyfrau a melysion ger yr Stiwt, Rhosllannerchrugog. Maent yn cynnwys chwech llythyr, 1948-1982, oddi wrth Kate Roberts (ff. 1-8), dau lythyr, 1973, 1981, oddi wrth Lewis Valentine (ff. 9-10), a thri llythyr, 1965-1969, oddi wrth D. J. Williams, Abergwaun (ff. 11-13). = Eleven letters, 1948-1982, addressed to Jemeima Evans, her daughter Olwen Jones, and her son-in-law Edward Jones, all of whom kept a shop selling books and sweets near the Institute, Rhosllannerchrugog. They comprise six letters, 1948-1982, from Kate Roberts (ff. 1-8), two letters, 1973, 1981, from Lewis Valentine (ff. 9-10) and three letters, 1965-1969, from D. J. Williams (ff. 11-13).
Mae Lewis Valentine yn ysgrifennu am ddirywiad yr iaith Gymraeg yn ardal Llanddulas, sir Ddinbych (f. 10). = Lewis Valentine writes on the decline of the Welsh language in Llanddulas, Denbighshire (f. 10).

Casgliad o 37 llythyr a 4 cerdyn a anfonwyd at yr awdur John Emyr (1950- ) yn ystod y cyfnod 1970-1991. Ymhlith y gohebwyr y mae Gwynfor Evans (ff. 1-4), R. Tudur Jones (ff. 11-12), T.H. Parry-Williams (ff. 16-17), Kate Roberts (ff. 18-37) a Lewis Valentine (ff. 39-40). Cyfeiria llawer o'r llythyrau at gyhoeddiadau John Emyr, megis Enaid clwyfus: golwg ar waith Kate Roberts (Dinbych, 1976), Terfysg Haf (Dinbych, 1979), Dadl Grefyddol Saunders Lewis a W.J. Gruffydd (Pen-y-bont ar Ogwr, 1986) a Dyddiadur Milwr a Gweithiau Eraill (Llandysul, 1988). = A collection of 37 letters and 4 cards in Welsh sent to author John Emyr (1950- ) during the period 1970-1991. Among the correspondents are Gwynfor Evans (ff. 1-4), R. Tudur Jones (ff. 11-12), T.H. Parry-Williams (ff. 16-17), Kate Roberts (ff. 18-37) and Lewis Valentine (ff. 39-40). Many of the letters refer to John Emyr's publications, such as Enaid clwyfus: golwg ar waith Kate Roberts (Dinbych, 1976), Terfysg Haf (Dinbych, 1979), Dadl Grefyddol Saunders Lewis ac W.J. Gruffydd (Pen-y-bont ar Ogwr, 1986) and Dyddiadur Milwr a Gweithiau Eraill (Llandysul, 1988).

Dau lythyr ar hugain, 1806-1822, at Robert Roberts, Caergybi, yn cynnwys deunaw, 1810-1822, oddi wrth y llenor John William Prichard, nifer ohonynt yn cyfeirio at gasglu tanysgrifwyr a chyhoeddi gwaith Robert Roberts, Daearyddiaeth yn rhoddi hanes am yr holl wledydd, teyrnasoedd ac ardaloedd y sydd yn Ewrop, Asia, Affrica ac America ... (Caer, 1816). = Twenty-two letters, 1806-1822, to Robert Roberts, Holyhead, including eighteen, 1810-1822, from John William Prichard, man of letters, many referring to collecting subscribers and publishing Robert Roberts's work, Daearyddiaeth yn rhoddi hanes am yr holl wledydd, teyrnasoedd ac ardaloedd y sydd yn Ewrop, Asia, Affrica ac America ... (Chester, 1816).

Papurau, gan gynnwys un llythyr ar bymtheg, 1933-1978, a ddarganfyddwyd yn rhydd y tu mewn i gyfrolau o lyfrgell Saunders Lewis. = Papers, including sixteen letters, 1908-1978, found loose inside volumes from the library of Saunders Lewis.
Maent yn cynnwys llythyrau at Lewis oddi wrth Sir John Herbert Lewis, 1933 (f. 1), Edouard Bachellery, 1950-1951 (ff. 2-4, yn trafod ei lyfr L'oeuvre Poetique de Gutun Owain (Paris, 1950, 1951)), Tony Conran, 1961 (f. 7), Gareth Alban Davies, 1964 (f. 8), Aneirin Talfan Davies, 1969-1970 (ff. 9-10 verso), R. Brinley Jones, 1970 (f. 11), Donatien Laurent, 1975 (f. 14), a Michael T. Davies, 1977 (f. 15). Mae yna hefyd nodiadau amrywiol, 1908-[?1971], yn llaw Saunders Lewis (ff. 18-27), gan gynnwys nodiadau ar G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Caerdydd, 1948) a G. J. Williams, Iolo Morganwg: Y Gyfrol Gyntaf (Caerdydd, 1956) (ff. 22-25), a Gwaith Tudur Penllyn ac Ieuan Ap Tudur Penllyn, gol. gan Thomas Roberts (Caerdydd, 1958) (f. 27). = They include letters to Lewis from Sir John Herbert Lewis, 1933 (f. 1), Edouard Bachellery, 1950-1951 (ff. 2-4, commenting extensively on his own L'oeuvre Poetique de Gutun Owain (Paris, 1950, 1951)), Tony Conran, 1961 (f. 7), Gareth Alban Davies, 1964 (f. 8), Aneirin Talfan Davies, 1969-1970 (ff. 9-10 verso), R. Brinley Jones, 1970 (f. 11), Donatien Laurent, 1975 (f. 14), and Michael T. Davies, 1977 (f. 15). Also included are miscellaneous manuscript notes, 1908-[?1971], by Saunders Lewis (ff. 18-27), including notes on G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Cardiff, 1948) and G. J. Williams, Iolo Morganwg: Y Gyfrol Gyntaf (Cardiff, 1956) (ff. 22-25), and on Gwaith Tudur Penllyn ac Ieuan Ap Tudur Penllyn, ed. by Thomas Roberts (Cardiff, 1958) (f. 27).

Oddeutu cant ac ugain o lythyrau, 1952-1967, oddi wrth y Parch. E. Tegla Davies at Henry a Jane Jones Pugh, Bryn, Bala, yn bennaf yn trafod ei ymrwymiadau pregethu, materion teuluol a'i iechyd; mae dau lythyr, 1958-1959, wedi eu cyfeirio at eu mab, Glyn (ff. 81, 87). = Some one hundred and twenty letters, 1952-1967, from the Rev. E. Tegla Davies to Henry and Jane Jones Pugh, Bryn, Bala, mainly discussing his preaching engagements, family matters and his health; two of the letters, 1958-1959, are addressed to their son, Glyn (ff. 81, 87).
Mae'r gyfrol hefyd yn cynnwys llythyrau oddi wrth Arfor Tegla Davies, 1 Mawrth 1968 (f. 201), ac Idris Foster, 4 Mai 1968 (f. 202), gwahanlith o erthygl Tegla, 'Wedi'r Ffair' (gw. Lleufer, 11 (1955), 131-137) (ff. 25-28), ymddiddan comig, 1961 (ff. 105-109), barddoniaeth, 1952-1963 (ff. 1 verso, 6, 134-135, 142, 147-150), ac anerchiad gan Arfor Tegla Davies mewn cinio i anrhydeddu ei dad, 1956 (ff. 47-48). Cynhwysa'r llythyrau gyfeiriadau at Glyn Tegai Hughes (ff. 23-51 verso passim, 171 verso, 190 verso), Gwilym O. Roberts (ff. 29-30 verso), Dr Gwennie [Williams] (ff. 31-194 passim), y Parch. Thomas Michaeliones (ff. 36-37 verso), Dilys Cadwaladr (ff. 38 verso-39), Dyddgu Owen (ff. 42 verso, 46, 59, 81 verso, 141 verso), Islwyn Ffowc Elis (ff. 48, 137 verso, 141 verso), Gwyn Erfyl (ff. 59-163 verso passim), Hywel [Heulyn] Roberts (ff. 59 verso-60), D. Tecwyn Lloyd (ff. 60 verso, 112, 141 verso), J. Mervyn Jones (f. 65 recto-verso), Daniel Owen (f. 84 verso), Llwyd o'r Bryn (ff. 111-112), Richard Rees (ff. 120, 121 verso), Sir Ifan ab Owen Edwards (ff. 122-3 verso), R. E. Griffith (f. 122 recto-verso), D. Jacob Davies (ff. 122 verso, 124 verso), y Parch. J. Eirian Davies (ff. 123 verso, 174 verso), Jennie Eirian Davies (f. 123 verso, 141 verso, 144), John Ellis Williams (f. 138 verso), Tom Ellis Jones (ff. 138 verso-40, 143 verso), Sir Ifor Williams (ff. 154-155), J. O. Williams (ff. 155 recto-verso, 163 verso), David Thomas (ff. 172 verso-3, 197 verso) ac Ehedydd Iâl (William Jones) (f. 188 verso), yn ogystal ag atgofion am Landegla (ff. 185-187, 188 verso, 196 recto-verso).

Cyfres o 31 llythyr, 1997-2003, oddi wrth Islwyn Ffowc Elis at ei gofiannydd, T. Robin Chapman, yn ymwneud yn bennaf ag astudiaeth feirniadol Chapman, Islwyn Ffowc Elis (Caerdydd, 2000) a'r bywgraffiad Rhywfaint o Anfarwoldeb (Llandysul, 2003) (ff. 1-71). = Thirty-one letters, 1997-2003, from Islwyn Ffowc Elis to his biographer, T. Robin Chapman, mostly relating to the latter's critical study Islwyn Ffowc Elis (Cardiff, 2000) and biography Rhywfaint o Anfarwoldeb (Llandysul, 2003) (ff. 1-71).
Cynhwysir hefyd nodiadau hunangofiannol gan Islwyn Ffowc Elis, [2001], [2003] (ff. 76-91); copïau o ddau lythyr gan Elis, 1975, 1976 (ff. 72-75, 92-93); a deuddeg llythyr perthynol, 1998-2004, at Chapman oddi wrth amryw o ohebwyr (ff. 94-116), gan gynnwys Huw Ethall, 2004 (f. 99), Harri P[ritchard] J[ones], 2001 (f. 101), Eigra Lewis Roberts, [2002] (f. 102), Robin Williams, 2001 (ff. 109-110), Bobi Jones, 1998 (f. 111), Derec Llwyd Morgan, 1998 (f. 113), a Brynley F. Roberts, 2003 (ff. 115-116). Ceir yn llythyrau Elis atgofion am ei amser yn fyfyriwr yng Ngholeg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor (1942-7) (ff. 48-52), a’i ymddangosiadau o flaen tribiwnlysoedd gwrthwynebwyr cydwybodol ym 1943 (ff. 53-54), yn ogystal â chyfeiriadau at Adran y Gymraeg, Coleg Prifysgol Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan (1975-1980au) (ff. 55 verso-56, 74, 85 verso-90), Daniel Owen (f. 14), Kate Roberts (f. 14), T. J. Morgan (f. 54) ac E. Tegla Davies (ff. 72-75). = Also included are autobiographical notes by Islwyn Ffowc Elis, [2001], 2003 (ff. 76-91); copies of two letters from Elis, 1975, 1976 (ff. 72-75, 92-93); and twelve related letters, 1998-2004, to Chapman from various correspondents (ff. 94-116), including Huw Ethall, 2004 (f. 99), Harri P[ritchard] J[ones], 2001 (f. 101), Eigra Lewis Roberts, [2002] (f. 102), Robin Williams, 2001 (ff. 109-110), Bobi Jones, 1998 (f. 111), Derec Llwyd Morgan, 1998 (f. 113), and Brynley F. Roberts, 2003 (ff. 115-116). Elis's letters include reminiscences of student life at the University College of North Wales, Bangor (1942-7) (ff. 48-52) and his appearances before tribunals for conscientious objectors in 1943 (ff. 53-54), as well as references to the Department of Welsh at St David's University College Lampeter (1975-[1980s]) (ff. 55 verso-56, 74, 85 verso-90), Daniel Owen (f. 14), Kate Roberts (f. 14), T. J. Morgan (f. 54) and E. Tegla Davies (ff. 72-75).

Cyfres o 241 llythyr, 1929-1983, oddi wrth Kate Roberts at Mrs Olwen Margaret Samuel (née Rees), Glynebwy. Bu'r derbynydd yn ddisgybl i Kate Roberts yn Ysgol Ramadeg y Merched, Aberdâr, a chyfranodd atgofion yn Bobi Jones (gol.), Kate Roberts: Cyfrol Deyrnged (Dinbych, 1969), tt. 182-8. Ceir rhai o lythyrau Olwen Samuel at Kate Roberts yn Archif Kate Roberts yn LlGC. = A series of 241 letters, 1929-1983, from Kate Roberts to Mrs Olwen Margaret Samuel (née Rees), Ebbw Vale. The recipient was a former pupil of Kate Roberts at the Aberdare County Grammar School for Girls, and contributed reminiscences to Bobi Jones (ed.), Kate Roberts: Cyfrol Deyrnged (Dinbych, 1969), pp. 182-8. Some of Olwen Samuel's letters to Kate Roberts are in the Kate Roberts Archive at NLW.
Cynhwysa un llythyr gyfeiriad at amgylchiadau marw'r bardd David Ellis ym 1918 (f. 74). = One letter in this series refers to the circumstances surrounding the death of poet David Ellis in 1918 (f. 74).

Llythyrau oddi wrth Islwyn Ffowc Elis at y rhoddwr Huw Ceiriog Jones, 1972, yn ymwneud â threfnu i'w gwmni Gwasg yr Arad Goch argraffu a rhwymo nofel argraffedig y llenor yn seiliedig ar y gyfres deledu Tre-sarn a ddarlledwyd gan y BBC.

Papurau, 1965-2010, gan gynnwys casgliad o lythyrau a chardiau post o'r Wladfa, yn bennaf oddi wrth Mrs Elisa Dimol de Davies, Trelew, at y rhoddwr a'i deulu.

Llythyrau personol yr hanesydd Richard Bennett, Hendre, Pennant, Llanbryn-mair, a ysgrifennodd yn bennaf at ei gefnder Richard Jones, Pertheirin, Caersws, ac oddi wrtho yntau, a llythyrau oddi wrth aelodau eraill o'r teulu; ynghyd â dyddiadur Laura Pryce, Castellfawr, [Rhoslefain], 1872.