Showing 58 results

Includes letters from Rosemary Gwynne-Jones (3, one written on behalf of Allan Gwynne-Jones), Eric Gee, Eiluned Rees (5), Robert W. Steel (2), R. Vivian Pitchforth (3), Lloyd Kenyon (2), Laurence Whistler, Edward Bawden (5, including a lino-cut by him), John Ormond (2), Ivor Roberts-Jones, Gareth Alban Davies, Mildred E. Eldridge, John Ward, Tom Parry, and R. Geraint Gruffydd (2).

Relating to Sir Thomas Parry

Mae'r ffeil yn cynnwys gohebiaeth yn trafod sefydlu'r Academi Gymreig dan ysgrifenyddiaeth a chadeiryddiaeth dros dro Bobi Jones a Thomas Parry, ac yn cynnwys trafodaeth ar natur ac aelodaeth wreiddiol yr Academi, gwahoddiadau i ymuno â hi ac ymatebion y rhai a wahoddwyd, ynghyd â llungopïau o'r ymateb a fu i'r newyddion yn y wasg. Mae'r llenorion dan sylw yn cynnwys Gwenallt, Gwilym R. Jones, J. Gwyn Griffiths, Waldo Williams, Islwyn Ffowc Elis, Kate Roberts, Euros Bowen, Aneurin Talfan Davies, Alun Llywelyn-Williams, Elis Gwyn Jones, Emyr Humphreys, R. S. Thomas, John Gwilym Jones a Pennar Davies. Ar gefn drafft o lythyr gan Bobi Jones mae copi o eirda a roddwyd iddo gan Griffith John Williams ym 1952.

Mae'r ffeil yn cynnwys gohebiaeth yn trafod cyfarfodydd cynnar yr Academi ac ethol ei swyddogion cyntaf; Yr Athro Griffith John Williams (Llywydd), Iorwerth Peate (Cadeirydd), Bobi Jones (Ysgrifennydd) a Gwilym R. Jones (Trysorydd), ynghyd â llungopïau o'r drafodaeth a fu yn y wasg a sylwadau ar gychwyn cylchgrawn yr Academi, y cyfeirir ato fel 'Y Llenor Newydd' ac a gyhoeddwyd yn ddiweddarach dan yr enw Taliesin. Mae'r ffeil yn cynnwys llythyrau gan, a chyfeiriadau at, nifer fawr o lenorion adnabyddus, yn eu plith; J. Gwyn Griffiths, Islwyn Ffowc Elis, Kate Roberts, John Gwilym Jones, Emyr Humphreys, R. Gerallt Jones, T. H. Parry-Williams, R. T. Jenkins, E. Tegla Davies, Cynan, Saunders Lewis, J. M. Edwards, Thomas Parry, Gwenallt, Waldo Williams, Aneirin Talfan Davies, Pennar Davies, Euros Bowen, D. J. Williams, T. J. Morgan a D. Myrddin Lloyd.

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/Includes letters from: Cynog Dafis; Dafydd Iwan; Thomas Parry; Delwyn Phillips; Dewi Watkin Powell; Ted Spanswick; William Whitelaw; Dafydd Wigley; John Lasarus Williams; Gordon Wilson (3).

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/Includes letters from: Clive Betts; Alun Talfan Davies; Gwilym Prys Davies; Dr Noelle Davies (2); Thomas Charles Edwards; Mari Ellis; R. E. Griffith; Peter Hughes Griffiths (3); Tweli Griffiths; Robat Gruffudd; David Jenkins; Saunders Lewis; Athro/Professor T. J. Morgan; Thomas Parry; Delwyn Phillips (2); Alwyn D. Rees; Ted Rowlands AS/MP; Elan Closs Stephens (3); Ben Bowen Thomas (2); Dafydd Elis Thomas; Dafydd Wigley (3); Jac L. Williams.

Llythyrau, 1918-1969. Ymhlith y gohebwyr mae Alun Page (5), Dafydd [David] Hughes Parry (5), Gruffudd Parry (1), Tom Parry (9), Ffransis Payne (3), Iorwerth Peate (29), Llew Phillips (1), 'Dick' [Dr Richard Phillips] (14), y Barnwr Dewi [Watkin] Powell (2) a Caradog [Prichard] (2).

Drafftiau llawysgrif o'r storïau a gyhoeddwyd yn Storïau'r Tir Du yn 1949: 'Y gorlan glyd', 1948; 'Colbo Jones yn ymuno â'r fyddin', 1941, gyda llythyr oddi wrth Tom Parry, 1941, yn ei gwrthod am ei bod yn rhy hir, a llythyr oddi wrth T. Rowland Hughes, 1941, yn ei gwrthod am yr un rheswm; 'Y Capten a'r Genhadaeth Dramor' (teipysgrif), 1943; a 'Ceinwen', 1949. Ceir 'Meca'r Genedl' mewn rhifyn o'r Fflam, Nadolig 1946, wedi'i diwygio; ynghyd ag adolygiadau o'r gyfrol, 1950.

Llythyrau a chardiau amrywiol, 1961, gan gynnwys rhai oddi wrth Dilwyn John (3); Thomas Parry (2); Vincent H. Phillips; David Williams (copy); Cynan; Stuart F. Sanderson (3); Ffransis Payne (2); Griffith John Williams; H. Meurig Evans; Trefor M. Owen; Tony Lucas (2); Glanmor Williams; Iolo A. Williams; W. Leslie Richards; Alun Oldfield-Davies; a T. E. Nicholas. Anfonwyd rhai ohonynt at Nansi Peate, ac mae nifer yn cyfeirio at lawdriniaeth Iorwerth Peate.

Llythyrau, 1941, yn llongyfarch Iorwerth Peate ar dderbyn gradd D.Sc. gan Brifysgol Cymru. Yn eu plith ceir llythyrau gan Arthur ap Gwynn; W. Ambrose Bebb; E. G. Bowen; Alun Oldfield Davies; Aneirin Talfan Davies; D. Tegfan Davies; J. Kyrle Fletcher; H. J. Fleure; Cyril Fox; D. R. Hughes; R. T. Jenkins; E. K. Jones; Frank Price Jones; Gerallt Jones; Gwyn Jones; John Tysul Jones; John ac Elena Puw Morgan; T. E. Nicholas; Tom Parry; Prosser Rhys; Alf Sommerfelt; J. B. Willans; Ifor Williams; a J. L. C. Cecil-Williams.

Gohebiaeth a thorion papur newydd, 1959, yn ymwneud â'r anghydfod yn dilyn y penderfyniad i wahodd y Frenhines i fynychu Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd, 1960. Ymddiswyddodd Iorwerth Peate (Is-gadeirydd y Pwyllgor Gwaith a chynrychiolydd Llys yr Eisteddfod ar y Pwyllgor Gwaith) ac aelodau eraill o Gyngor yr Eisteddfod. Yn eu plith mae llythyrau gan Emrys Roberts; Griffith John Williams; Stephen J. Williams; Gareth Alban Davies; David Thomas (2); Raymond Garlick; Brinley Richards (2); Thomas Parry (3); Ernest Roberts (2); a Huw Ethall.

Llythyrau yn bennaf, 1947-1948, yn ymwneud â chais Iorwerth Peate am swydd Cyfarwyddwr Amgueddfa Genedlaethol Cymru, ynghyd â sylwadau yn y wasg ynglŷn â'r hysbyseb am y swydd a'r apwyntiad, ffurflen gais Iorwerth Peate a llyfryddiaeth o'i gyhoeddiadau. Yn ogystal ceir papurau, 1948, yn trafod cynllun i wahanu'r amgueddfa werin oddi wrth yr Amgueddfa Genedlaethol, a phenodiad Iorwerth Peate yn Geidwad Amgueddfa Werin Cymru; a gweinyddiaeth yr Amgueddfa Werin, 1952-1953. Ceir llythyrau gan Cyril Fox (13); Idris Bell; Thomas Jones; T. K. Penniman; Goronwy O. Roberts (6); Thomas Parry (2); Stephen J. Williams; Huw T. Edwards (3); William Rees; a D. Jacob Davies. -- Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys llythyrau yn ymwneud â chynllun pensiwn a chyflog Iorwerth Peate, 1930, 1934 a 1941-1943; llythyrau, 1932-1933 a 1937, yn ymdrin â safiad gwleidyddol Iorwerth Peate, yn eu plith sylwadau Cyril Fox ar ei gyfweliad ar gyfer swydd Cyfarwyddwr yn yr Amgueddfa Genedlaethol; a thorion o'r wasg, 1937, yn trafod helynt Eisteddfod Machynlleth pan ymddiswyddodd Iorwerth Peate ynghyd â rhai o'r beirniaid eraill.

Gohebiaeth, torion o'r wasg a nodiadau yn bennaf, 1929-1941 a 1973, yn ymwneud ag amryw o destunau. Yn eu plith mae'r torion 'Llen Gwerin Morgannwg. Marw, angladdau a chladdu', 1929, a 'Clapio a hel wyau'r Pasg', 1931; llythyr, 1934, yn trafod arferion claddu; a sgript ar gyfer sgwrs radio gan Gomer M. Roberts am 'Hen arferion Llandebie', 1937. Yn ogystal, ceir llythyrau, 1929-1931, ynglŷn â llongau; llythyr, 1933, gan Thomas Parry, ynghyd ag adysgrif ganddo o'r gerdd 'Rhybudd i ferched a meibion beidio priodi yn ddi-olud'; teipysgrif 'Lliwio'; torion, 1930, am 'Y Cryman Medi'; catalog yn dangos gwaith D. J. Williams, Gwaith Haearn Brunswick, Caernarfon; a thoriad o deyrnged Bedwyr Lewis Jones i Melville Richards, 1973.

Llythyrau a chardiau cydymdeimlad, 1980-1981, yn dilyn marwolaeth Dafydd Peate. Yn eu plith mae rhai gan Douglas Bassett; Gerard Casey; Alun Talfan Davies; J. Eirian Davies; Jennie Eirian Davies; Gwilym Prys Davies; Gwyn Erfyl; George Ewart Evans; R. Alun Evans; David Jenkins; E. D. Jones; Gwyn O. Jones; Harri Pritchard Jones; J. Gwilym Jones; R. Brinley Jones; Ceri Lewis; D. Tecwyn Lloyd; W. Rhys Nicholas; Dyfnallt Morgan; Trefor M. Owen; Thomas Parry; Ernest Roberts; Kate Roberts; Selyf Roberts; Wyn Thomas; Gwilym R. Tilsley; John Roberts Williams; a Stephen J. Williams. Yn ogystal, mae'r ffeil yn cynnwys copi o'r deyrnged, 1980, a draddodwyd yn yr angladd.

27 o lythyrau yn ymwneud â rhifyn coffa T. Gwynn Jones o'r Llenor, yn cynnwys llythyrau oddi wrth T. H. Parry Williams, E. Morgan Humphreys, Dewi Morgan, David James Jones (Gwenallt), Richard Aaron, J. M. Edwards, J. Lloyd-Jones, John Tudor Jones (John Eilian), Sir Thomas Parry, W. J. Gruffydd, D. Rees Griffiths (Amanwy), E. Tegla Davies, Gwilym R. Jones, Dafydd Jenkins, Geraint Bowen, Idris Bell, 1949.

Mae'r ffeil yn cynnwys llythyrau, [1930 x 1999], oddi wrth ysgolheigion a llenorion Cymraeg a Cheltaidd, gan gynnwys nifer o lythyrau oddi wrth Saunders Lewis (17), Syr Thomas Parry (18) a Kate Roberts (18).

Llythyrau, [1938]-[1980]. Ymhlith y gohebwyr mae Jack Oliver, Dyddgu [Owen], Dyfnallt [Owen], Thomas Parry (2), Iorwerth Peate, Caradog [Prichard], D. Hughes Parry, y Cyrnol R. C. Ruck (5), E. Prosser Rhys, Gwyn Thomas, T. Glyn Thomas, Gildas Tibbott, Huw [Wheldon] (2), D. J. Williams (2), Emlyn Williams, G. Brynallt Williams, J. E. Caerwyn Williams, Jac L. Williams, John Lazarus Williams, John Roberts Williams (6) a T. H. Parry-Williams. Ceir copi o Trysorfa'r Plant, Hydref 1961, yn cynnwys cerdd Harri Gwynn 'I'r Tractor', gyda llythyr Griffith Owen, 1961.

Mae'r ffeil yn cynnwys llyfr lloffion 'Rhif 8, 1959-61', sef toriadau papur newydd 1958-1961. Mae'n cynnwys toriad allan o'r London District Orders, 1945, llythyrau ar ymddiswyddiad John Ellis Williams o'r 'Welsh Services Club', 1945, llythyrau oddi wrth Thomas Parry, 1956, a Chynan, 1957, rhaglenni, 1959-1960, ffotograffau o'r fyddin a ffotograffau personol yn cynnwys un yn 1942.

Papurau ymchwil, [1962]-2001, yn ymwneud â Gwasg Gregynog, Tregynon, Powys, gan gynnwys drafftiau o dair pennod cyntaf ei lyfr arfaethedig ar hanes y wasg a darlithiau a draddodwyd ganddo (gweler hefyd ei erthygl 'Gwasg Gregynog', Llais Llyfrau, Gaeaf 1966). Ceir llythyrau oddi wrth Elwyn [Davies], 1975 a Tom Parry, 1976, yn cynnig awgrymiadau ieithyddol i'w waith a llythyrau, 1990 a 2000, oddi wth Glyn [Tegai Hughes] yn ymwneud â chyhoeddi'r astudiaeth. Yn ogystal ceir llythyrau, 1976, oddi wrth Swyddog Llenyddiaeth Cyngor Celfyddydau Cymru, yn ymwneud â'i waith cyfieithu ar gyfer llyfryn a pharatoi penawdau i gyd-fynd â'r arddangosfa deithiol ar Wasg Gregynog a drefnwyd gan Adrannau Celfyddyd a Llenyddiaeth Cyngor Celfyddydau Cymru, ynghyd â rhestr termau.