Showing 674 results

Llawysgrif, [17 gan., canol], yn ôl pob tebyg yn llaw William Maurice, Llansilin, yn cynnwys barddoniaeth gaeth Gymraeg, cywyddau gan mwyaf, o waith o leiaf chwech ar hugain o feirdd. = A manuscript, [mid-17 cent.], probably in the hand of William Maurice, Llansilin, containing Welsh strict-metre poetry, mostly cywyddau, by at least twenty-six poets.
Priodolir y cerddi i'r beirdd canlynol: Tho[mas] Prys (ff. 1, 8-9), Y Meister Sion Tudur (f. 1 recto-verso), Sr. Gruffydd Owen (ff. 1 verso-2 verso, 5 verso-6 verso, 10 recto-verso, 24 verso-25), y Bedo Brwynllys (ff. 2 verso-3), Bedo Aryrddrem (ff. 3, 21 verso, 26), Huw Arwystli (ff. 3 recto-verso, 26-27), Rys Cain (f. 4 recto-verso), Morys Dwyfech (ff. 5 recto-verso, 25-26), Sion Phylip (ff. 6 verso-7), Sr Dafydd Owain (ff. 7 verso-8), W[illia]m llŷn (ff. 9 recto-verso, 12 verso-13), Sr Phylip Emlyn (ff. 10 verso-11), Ifan Dyfi (ff. 11-12), Dafydd ap Gwilim (ff. 12 recto-verso, 16, 17 verso-18, 20-21, 27 recto-verso, 28-29 verso, 30 verso), Sion Cain (ff. 13 verso-14), y Meistr Hughe Machno (ff. 14-15), Einion ab Gwalchmai (f. 15 verso), Sion Mowddwy (f. 16 verso), Tudur Aled (f. 17 recto-verso), Dafydd ap Edmwnt (ff. 18 verso-19), Dafydd Nanmor (f. 19 recto-verso), Gwillim tew brydydd (ff. 19 verso-20), Lewis Môn (f. 21), William Cynwal (ff. 21 verso-23, 24), 'Mr Roberts or tu hwnt ir môr' [Dr Gruffydd Robert, Milan] (ff. 23 verso-24) a Simwnt Vychan (ff. 27 verso-28, 30). Mae ambell i gerdd yn ddienw (ff. 4 verso-5, 7 recto-verso, 16, 18 recto-verso, 22 recto-verso). Mae yna nodiadau o ramadeg barddol, yn trafod yr englyn unodl union a'r englyn unodl cyrch, ar f. 30. Ceir nodiadau yma ac acw, mewn llaw o'r ddeunawfed ganrif, yn awgrymu dyddiadau blodeuo'r beirdd (e.e. f. 3: '1500 medd Thomas Richards'); daw y rhain o restr yn Thomas Richards, Antiquae Linguae Britannicae Thesaurus... (Bryste, 1753). = The poems are attributed to the following: Tho[mas] Prys (ff. 1, 8-9), Y Meister Sion Tudur (f. 1 recto-verso), Sr. Gruffydd Owen (ff. 1 verso-2 verso, 5 verso-6 verso, 10 recto-verso, 24 verso-25), y Bedo Brwynllys (ff. 2 verso-3), Bedo Aryrddrem (ff. 3, 21 verso, 26), Huw Arwystli (ff. 3 recto-verso, 26-27), Rys Cain (f. 4 recto-verso), Morys Dwyfech (ff. 5 recto-verso, 25-26), Sion Phylip (ff. 6 verso-7), Sr Dafydd Owain (ff. 7 verso-8), W[illia]m llŷn (ff. 9 recto-verso, 12 verso-13), Sr Phylip Emlyn (ff. 10 verso-11), Ifan Dyfi (ff. 11-12), Dafydd ap Gwilim (ff. 12 recto-verso, 16, 17 verso-18, 20-21, 27 recto-verso, 28-29 verso, 30 verso), Sion Cain (ff. 13 verso-14), y Meistr Hughe Machno (ff. 14-15), Einion ab Gwalchmai (f. 15 verso), Sion Mowddwy (f. 16 verso), Tudur Aled (f. 17 recto-verso), Dafydd ap Edmwnt (ff. 18 verso-19), Dafydd Nanmor (f. 19 recto-verso), Gwillim tew brydydd (ff. 19 verso-20), Lewis Môn (f. 21), William Cynwal (ff. 21 verso-23, 24), 'Mr Roberts or tu hwnt ir môr' [Dr Gruffydd Robert, Milan] (ff. 23 verso-24) and Simwnt Vychan (ff. 27 verso-28, 30). A few further poems are anonymous (ff. 4 verso-5, 7 recto-verso, 16, 18 recto-verso, 22 recto-verso). There are notes from a bardic grammar, discussing the 'englyn unodl union' and the 'englyn unodl cyrch', on f. 30. Notes added here and there, in an eighteenth-century hand, give suggested floruit dates for the poets (e.g. f. 3: '1500 medd Thomas Richards'); these are taken from a list in Thomas Richards, Antiquae Linguae Britannicae Thesaurus... (Bristol, 1753).

Tair llawysgrif, [16 gan.]-1650, o lyfrgell y Parch. R. Peris Williams, Wrecsam, yn cynnwys barddoniaeth, achau, ryseitiau meddygol a thractiau eglwysig. = Three manuscripts, [16 cent.]-1650, from the library of the Rev. R. Peris Williams, Wrexham, containing poetry, pedigrees, medical recipes and ecclesiastical tracts.

Copi ffotostat, 1958, o lawysgrif yng nghasgliad teulu Cotton, Combermere (ZCR 74/190), yn archifdy swydd Caer, yn cynnwys cywyddau a ysgrifennwyd mewn sawl llaw ar ddiwedd yr unfed ganrif-ar-bymtheg. = A photostat facsimile, 1958, of a manuscript held among the Cotton family of Combermere manuscripts (ZCR 74/190) at the Cheshire County Record Office, containing cywyddau written in several hands at the end of the sixteenth century.
Cyfansoddwyd y cywyddau, [1320x?1580], gan Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), a rhai beirdd anhysbys. = The cywyddau were composed, [1320x?1580], by Siôn Phylip (f. 1), Simwnt Fychan (f. 21), Wiliam Cynwal (ff. 6, 28), Rhys Cain (ff. 10, 20), Siôn Tudur (ff. 12, 16, 33, 34, 42), Wiliam Llŷn (f. 25), Lewis ab Edward ('Lewis Meirchion', f. 36), Siôn Cent (ff. 32, 40), Iolo Goch (f. 46), Gruffudd Hiraethog (f. 48), and a few unidentified poets.

Papurau D.G. Lloyd Hughes yn ymwneud â hanes Pwllheli, Llanelli, Pen-bre a Phorth Tywyn, yn cynnwys adysgrifau, torion, erthyglau a chopïau o rannau o'i lyfrau, 1808-[1985]; papurau yn ymwneud â Llanfihangel-ar Arth, New Inn a Gwyddrug, sir Gaerfyrddin, [1985]-2001; erthyglau a gyhoeddwyd ganddo,1968-2001; cofnodion, nodiadau ac erthyglau amrywiol, 1893-2001; gweithredoedd eiddo, 1803-1813; nodiadau achyddol, [20fed ganrif]; catalogau gwerthiant, 1890-1937; mapiau a chynlluniau, 1900-1917; enwau planhigion a blodau, [1950au]; nodiadau, adysgrifau a llungopïau o ddogfennau (13eg i'r 20fed ganrif) yn yr Archifdy Cenedlaethol yn ymwneud â Thir y Goron yng Ngogledd Cymru, yn bennaf yng nghymydau Eifionydd, Afloegion, Cwmwd-y-maen a Dinllaen, sir Gaernarfon, [20fed ganrif]; golygfeydd gwreiddiol o Bwllheli,1780-1982, ac o sir Gaerfyrddin, 1870-1994. = Papers of D. G. Lloyd Hughes relating to the history of Pwllhelli, Llanelli, Pembrey and Burry Port, including newspaper transcripts, cuttings, articles and partial copies of his books, 1808-[1985]; papers relating to Llanfihangel-ar-Arth, New Inn and Gwyddrug, Carmarthenshire, [1985]-2001; published articles by him, 1968-2001; miscellaneous records, notes and articles, 1893-2001; title deeds, 1803-1813; genealogical notes, [20th century]; sale catalogues, 1890-1937; maps and plans, 1900-1917; plant and flower names, [1950s]; notes, transcripts and photocopies of documents (13th to 20th century) in The National Archives relating to Crown Lands in North Wales, mainly the commotes of Eifionydd, Afloegion, Cwmwd-y-maen and Dinllaen, in Caernarfonshire, [20th century]; original views of Pwllheli, 1780-1983, and of Carmarthenshire, 1870-1994.

Papurau'r cymdeithasegydd Alwyn D. Rees, 1911-1974, yn cynnwys papurau'n ymwneud â Phrifysgol Cymru, yn bennaf â Choleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, 1920au-1974, gan gynnwys papurau'n ymwneud â'r comisiwn a sefydlwyd i archwilio strwythur ffederal Prifysgol Cymru yn y 1960au; papurau ynglŷn â lle'r Gymraeg yn y Brifysgol a'r ymgyrch i sefydlu neuadd Gymraeg i fyfyrwyr yn Aberystwyth,1967-1974; papurau'n ymwneud â llyfrau, erthyglau a darlithoedd Alwyn D. Rees, 1933-1973, a Chymdeithas yr Iaith Gymraeg, [c.1964]-1974; papurau'n ymwneud â Barn, 1966-1967; papurau'n ymwneud â darlledu yng Nghymru, 1938-1974; papurau'n ymwneud â'r diwydiant llechi yng Nghymru,1946; papurau'n ymwneud â gwleidyddiaeth yng Nghymru, 1911-1974; gohebiaeth gyffredinol, 1935-1974; a phapurau a gohebiaeth bersonol , 1930-1974 = Papers of the sociologist Alwyn D. Rees, 1911-1974, including papers relating to the University of Wales, mainly the University College of Wales, Aberystwyth, 1930s-1974, including papers relating to the commission established to examine the federal structure of the University of Wales in the 1960s; papers concerning the place of the Welsh language in the University and the campaign to establish a Welsh student hostel at Aberystwyth, 1967-1974; papers relating to the University of Malta, 1940-1951; Alwyn D. Rees's research papers, 1933-1973; papers relating to Alwyn D. Rees's books, articles and lectures, and further related research papers assembled by him, 1925-1974; papers relating to the Welsh language, 1952-1974, and 'Cymdeithas yr Iaith Gymraeg', [c. 1964]-1974; papers relating to 'Barn', 1966-1975; papers relating to broadcasting in Wales, 1938-1974; papers relating to the Welsh slate industry, 1946; papers relating to politics in Wales, 1911-1974; general correspondence, 1935-1974; and personal papers and correspondence, 1930-1974.

Papurau o eiddo, ac yn ymwneud â William Rhys Jones ('Gwenith Gwyn'), 1750-1947, y cyfan bron yn ei law ei hun, yn cynnwys: nodiadau ar hanes lleol yng Nghymru, enwau lleoedd, llên gwerin, a hynafiaethau (yn cynnwys cryn deunydd, ar ffurf nodiadau, traethodau, anerchiadau, adysgrifiadau, a thorion o'r wasg, ar gymeriadau, traddodiadau, a chymdeithasau hanesyddol, llenyddol a diwydiannol Dyffryn Ceiriog, Morgannwg, Maldwyn, Ceredigion ac Arfon); deunydd crefyddol (pregethau a nodiadau pregethau, traethodau ac anerchiadau ar yr Eglwys Gristnogol ac ar wahanol agweddau ar ei gweinidogaeth; papurau'n delio ag enwad y Bedyddwyr yng Nghymru, yn enwedig ym Morgannwg; nodiadau ar destunau Beiblaidd; nodiadau, anerchiadau coffa, a deunydd bywgraffiadol ar amrywiol gymeriadau crefyddol, Cymry yn bennaf; a geiriadur o dermau Beiblaidd a ddefnyddiwyd yng nghapeli Anghydffurfiol Cymru); cyfansoddiadau llenyddol (yn cynnwys barddoniaeth, storiâu byrion, nofelau, a dramâu, mewn drafft ac yn orffenedig; a darlithoedd, nodiadau a thraethodau ar bynciau llenyddol, hanesyddol, gwleidyddol, a chymdeithasegol); nodiadau ar anthropoleg, ethnoleg, pensaernïaeth a daeareg, yn cynnwys geiriadur Cymraeg-Saesneg o dermau daearegol; y diwydiant llechi yng Nghymru; deunydd ar ramadeg a statws gwleidyddol yr iaith Gymraeg; nodiadau ar wahanol ieithoedd estron a thafodieithoedd, yn cynnwys iaith y Beibl; deunydd bywgraffyddol yn ymwneud â Gwenith Gwyn a'i wraig, 1885-1937; catalog o lyfrau yn ei lyfrgell; torion o'r wasg,1922-1928; a llyfrau lloffion, yn ogystal ag erthygl papur newydd amdano gan y Parch. W. J. Rhys, Abertawe,1947); ei gopïau o weithiau printiedig, 1750-[20fed ganrif]; a deunydd, printiedig neu fel arall, a ysgrifennwyd gan bobl heblaw Gwenith Gwyn = Papers of and relating to William Rhys Jones ('Gwenith Gwyn'), 1750-1947, nearly all of which are in his own hand, comprising: notes on Welsh local history, place-names, folk culture, and antiquities (including considerable material, in the form of notes, essays, addresses, transcripts, and press cuttings, on the personalities, traditions, and historical, literary and industrial associations of Dyffryn Ceiriog, Glamorgan, Maldwyn, Ceredigion and Arfon); religious material (sermons and sermon notes, essays and addresses on the Christian Church and on various aspects of its ministry; papers dealing with the Baptist denomination in Wales, particularly in Glamorgan; notes on Biblical texts; notes, in memoriam addresses, and biographical material on various religious personalities, mainly Welsh; and a dictionary of Biblical terms used in Nonconformist chapels in Wales); literary compositions (comprising poetry, short stories, novels, and plays, in both draft and final form; and lectures, notes, and essays on literary, historical, political, and sociological topics); notes on anthropology, ethnology, architecture and geology, including an English-Welsh dictionary of geological terms; the Welsh quarrying industry; material on the grammar and political status of the Welsh language; notes on various foreign languages and dialects, including Biblical tongues; biographical material relating to both Gwenith Gwyn and his wife (including bills and receipts; diaries for 1923, 1936, and 1937; letters received, 1885-1937; a catalogue of books in his library; press cuttings, 1922-1928; and scrap-books, as well as a newspaper article about him by Rev. W. J. Rhys, Swansea, 1947); his copies of printed works, 1750-[20th cent.]; and material, printed or otherwise, written by persons other than Gwenith Gwyn.

Casgliad bychan o bapurau ychwanegol gan gynnwys llyfrau nodiadau. Nid yw'r rhain wedi eu catalogio eto.

Papurau David James Williams (Bethesda), 1834-1951, yn cynnwys deunydd yn ymwneud â hanes Coleg Bala-Bangor a gohebiaeth, 1891-1940; nodiadau'n ymwneud â chapeli'r Annibynwyr ym Methesda, 1933, a deunydd yn ymwneud ag Ysgol Sir Bethesda, 1893-1912 = Papers of David James Williams (Bethesda), 1834-1951, including material relating to the history of Bala-Bangor College and correspondence, 1891-1940; notes relating to Congregationalist chapels in Bethesda, 1933; and material relating to Bethesda County School, 1893-1912.

Cofnodion Swyddfa Ganolog Eisteddfod Genedlaethol Cymru, yn cynnwys cofnodion Cyngor yr Eisteddfod, 1959-1973, ffeiliau yn ymwneud ag eisteddfodau cenedlaethol, 1959 (Caernarfon)-1996 (Bro Dinefwr), a llyfrau lloffion yn ymwneud ag eisteddfodau cenedlaethol, 1963 (Llandudno)-1977 (Wrecsam). = Records of the National Eisteddfod of Wales Central Office, comprising minutes of the Eisteddfod Council, 1959-1973, files relating to eisteddfodau genedlaethol, 1959 (Caernarfon)-1996 (Bro Dinefwr), and scrap books (llyfrau lloffion) relating to eisteddfodau genedlaethol, 1963 (Llandudno)-1977 (Wrecsam).

Papurau Wil Ifan, 1896-1982, yn cynnwys llythyrau ato, 1902-1966, ac oddi wrtho at ei deulu, 1915-1966; gweithiau cyhoeddedig a barddoniaeth a rhyddiaith, yn Saesneg yn bennaf, yn cynnwys nodiadau, [1920]-1956; pregethau, 1921-1933; dyddiaduron, 1900-1947; sgriptiau radio, 1952-1963; a chopïau o Celt a olygwyd gan Dan Evans, 1896-1897. = Papers of Wil Ifan, 1896-1982, including letters to him, 1902-1966, and from him to his family, 1915-1966; published works and poetry and prose, mainly in English, including notes, [1920]-1956; sermons, 1921-1933; diaries, 1900-1947; radio scripts, 1952-1963; and copies of Celt, edited by Dan Evans, 1896-1897.

Hefyd yn cynnwys astudiaeth Shirley Wynne Vinall, 2019, wedi ei argraffu a’i rwymo yn ddwy gyfrol, o 'Llyfr yr Achau' gan 'Wil Ifan', yn cynnwys detholiadau o lyfr nodiadau ei thaid ar hanes ei deulu, gwybodaeth am deuluoedd ei fam a’i dad yn Sir Gaerfyrddin, Cwmafan a Sir Aberteifi, a theulu ei wraig Nesta Wyn Edwards, Dolgellau, ynghyd â phennod ychwanegol gan y rhoddwr ar ei yrfa a’i ysgrifau. Ceir hefyd gopi llawysgrif o’r emyn "O Jesu, King most wonderful", a gyfieithwyd gan y Parch. E. Caswall, gyda cherddoriaeth gan B[ertram] J. Orsman, 1946, wedi’i lofnodi a’i gyflwyno gan y cyfansoddwr i’r Parch. W. Evans ('Wil Ifan'). = Also includes a study by Shirley Wynne Vinall, 2019, printed and bound in two volumes, of 'Llyfr yr Achau' by 'Wil Ifan', including extracts from her grandfather’s notebook on his family history, and containing information about his maternal and paternal families in Carmarthenshire, Cwmavon and Cardiganshire, and the family of his wife Nesta Wyn Edwards, Dolgellau, together with an additional chapter by the donor on his career and writings. Also included is a manuscript copy of the hymn "O Jesu, King most wonderful", translated by Rev. E. Caswall, with music by B[ertram] J. Orsman, 1946, signed and presented by the composer to the Rev. W. Evans ('Wil Ifan').

Papurau a roddwyd Hydref 2022: gweler y disgrifiad dan y Gyfres ychwanegol.

Mae'r casgliad yn cynnwys cofysgrifau yn ymwneud ag Eglwys Nasareth, Morfa Bychan, gan gynnwys llyfrau'r Trysorydd, 1942-1997; llyfrau'r Eisteddleoedd, 1880-1972; hanes y Capel; llyfr casgliad chwarterol y Gronfa Ganolog, 1931-1957; a llyfr casgliad y Weinidogaeth, 1906. Ceir hefyd cofysgrifau'r Ysgol Sul yn cynnwys llyfrau cyfrifon unffurf, 1902-1977; llyfrau cyfrifon, 1908-1970; llyfr cofnodion, 1932-1960; a llythyrau aelodaeth, 1900-1906.

Llyfrau cofnodion y Pwyllgor Gwaith a'r Cyfarfodydd Cyffredinol Blynyddol, 1952-1984; amrywiol lyfrau nodiadau a chofrestri yn ymwneud â phwyllgorau a chystadleuwyr yr eisteddfod, 1955-1990; llythyrau a dderbyniwyd gan O.M.Owen, yn bennaf oddi wrth Syr David James ynglŷn ag Ymddiriedolaeth Pantyfedwen, 1958-1990; copïau carbon o lythyrau a anfonwyd ganddo,1955-1990; torion o'r wasg, 1954-1988; deunydd printiedig yn cynnwys rhestri cystadlaethau, rhaglenni'r eisteddfod a Pigion Eisteddfod Aberteifi, 1953-1990; lluniau,1905-1976; a phosteri, 1953-1990 = Minute books of the Executive Committee and Annual General Meetings, 1952-1984; various notebooks and registers relating to committees and to eisteddfod competitors, 1955-1990; letters received by O. M. Owen, mainly from Sir David James concerning the Pantyfedwen Trust, 1958-1990; carbon copies of letters sent by him, 1955-1990; press cuttings, 1954-1988; printed material including competition lists, eisteddfod programmes and Pigion Eisteddfod Aberteifi, 1953-1990; photographs, 1905-1976; and posters, 1953-1990.

Mae'r fonds yn cynnwys yn bennaf llyfrau lloffion o doriadau papur newydd o golofnau ac ysgrifau John Ellis Williams, 1918-1975. Mae'r llyfrau lloffion hefyd yn cynnwys toriadau papur newydd eraill ynglŷn â'i gyfansoddiadau, gohebiaeth, rhaglenni cystadlaethau a gwyliau dramâu, ffotograffau a lluniau, a rhaglenni cyfarfodydd Seiri Rhyddion lleol, 1912-1974. Ceir hefyd ddrafftiau o ddwy gyfrol anghyhoeddedig, 1936 a [1973], a llun o Ellis Humphrey Evans ('Hedd Wyn'), a chopi o Cofarwydd, R. Silyn Roberts, 1930.

Mae'r fonds yn cynnwys cofnodion y Capel, 1854-2000, a chofnodion yr Ysgol Sul, 1899-1957, gan gynnwys cofrestri, cyfrifon, cyfraniadau aelodau, cofnodion pwyllgorau a phapurau yn ymwneud â chymdeithasau'r Eglwys. = The fonds comprises the records of the Chapel, 1854-2000, together with the Sunday School records, 1899-1957, including registers, accounts, members' contributions, committee minutes and papers relating to the Church's societies.

Papurau Evan Williams Llanfrothen, sir Feirionnydd, neu rai a ddaeth i'w feddiant, 1865-1909, gan gynnwys ystadegau Ysgol Sul y Rhyd,1896-1902; cofnodion cyhoeddi Suliau yn Rhyd, 1892-1907; nodiadau pregethau David Mathias Williams,1905-1908; cyfriflyfrau groser, 1884-1909; a llythyrau at Evan Williams, 1890-1905 = Papers of, or acquired by, Evan Williams of Llanfrothen, Merionethshire, 1865-1909, including statistics of Rhyd Sunday School, 1896-1902; records of Sunday publications at Rhyd, 1892-1907; sermon notes by David Mathias Williams, 1905-1908; grocers' account books, 1884-1909; and letters to Evan Williams, 1890-1905.

Cofysgrifau Capel Hermon, Trichrug, ym mhlwyf Trefilan, 1890-1999, yn cynnwys llyfrau casglu at y weinidogaeth, 1894-1999, llyfr cyfrifon, 1931-1996, llyfr cyfrifon yr Ysgol Sul, 1909-1927, llyfr ysgrifennydd yr Ysgol Sul, 1941-[1943], ynghyd â llyfr aelodaeth, 1890-1958, a hefyd cofrestr bedyddiadau, 1890-1987 a priodasau, 1953-1979, a cofrestr y Gymdeithas Ddirwestol, 1903 a 1908.

Papurau'r Parch. Giraldus Jones,1915-1978, yn cynnwys anerchiadau ar Ben Davies, Pant-teg, a T. Eirug Davies; papurau'n ymwneud ag achos yr Annibynwyr yn Esgairdawe a Ffaldybrenin; a deunydd amrywiol arall = Papers of the Rev. Giraldus Jones, 1915-1978, comprising addresses on Ben Davies, Pant-teg, and T. Eirug Davies; papers relating to the Congregationalist cause at Esgairdawe and Ffaldybrenin; and other miscellaneous material.

Papurau amrywiol,1880-1991, a gasglwyd gan y Parch. W. J. Griffiths, yn ymwneud gan mwyaf ag enwad yr Annibynwyr yng Nghymru. Maent yn cynnwys hanes printiedig capel Seion, y Golch, Chwitffordd, sir y Fflint; gohebiaeth a phapurau'n ymwneud â chysylltiad y rhoddwr â'r mudiad dirwestol yng ngogledd Cymru; gohebiaeth a phapurau'n ymwneud â Chyngor Eglwysi Rhyddion Llanelli,1986-1990; amryw ysgrifau diwinyddol ar fedydd, safonau moesol, proffwydoliaeth etc.; llyfrau nodiadau a phregethau'r Parch. Cornelius Griffiths (1829-1905); a phapurau'n ymwneud â'r Parch. David Rees (1804-85) = Miscellaneous papers, 1880-1991, collected by Rev. W. J. Griffiths, relating mainly to the Independent denomination in Wales. They include a printed history of Seion chapel, y Golch, Whitford, Flintshire; correspondence and papers relating to the donor's involvement with the temperance movement in north Wales; correspondence and papers concerning the Council of Free Churches at Llanelli, 1986-1990; various theological essays on baptism, moral standards, prophecy etc.; notebooks and sermons of Rev. Cornelius Griffiths (1829-1905); and papers relating to Rev. David Rees (1804-85).

Mae'r casgliad yn cynnwys pum cyfrol o lyfrau cyfrifon Capel Moriah, Mynydd Cynffig, 1850-2001, yn nodi derbyniadau a thaliadau cyffredinol yn ymwneud â'r Capel.

Cofnodion Pwyllgor Dathlu Camlwyddiant, Ysgol Gynradd Pontrhydfendigaid, yn cynnwys cofnodion, 1978-1979; llythyrau, 1978-1979; a llyfrau casglu,1978 = Records of Pwyllgor Dathlu Canmlwyddiant, Ysgol Gynradd Pontrhydfendigaid, comprising minutes, 1978-1979; letters, 1978-1979; and collection books, 1978.

Cofysgrifau yn perthyn i Eglwys Siloh, Bryncoedifor, Rhydymain, Meirionnydd, gan gynnwys llyfr cyfrifon, 1972-1984; a llyfr cofnodion cyfarfodydd, 1972-2004, sydd hefyd yn cynnwys manylion am fedyddiadau a llyfryn hanes yr achos, 1874-1974.