Showing 32 results

Deunydd yn ymwneud â phenddelwau o enwogion Cymreig a gomisiynwyd oddi wrth ac a grewyd gan John Meirion Morris, y gwrthrychau'n cynnwys y chwaraewr rygbi Ray Gravell, y naturiaethwr, botanegydd, ieithydd, daearyddwr a'r hynafiaethydd Edward Lhuyd, yr addysgwr Ifor Owen, y mynach a'r offeiriad Sant John Roberts, y bardd, hynafiaethydd a'r casglwr Iolo Morganwg (Edward Williams), a'r beirdd Dafydd ap Gwilym, R. S. Thomas, Gwenallt (D. Gwenallt Jones) a Waldo Williams. Mae'r deunydd yn cynnwys gohebiaeth, drafft-ddarluniau, amcangyfrifon, ffotograffau a llungopïau o ddeunydd printiedig. Ymhlith y gohebwyr y mae'r gwleidydd a'r bargyfreithiwr Elfyn Llwyd, y caligraffydd, cerflunydd ac athro Ieuan Rees a'r ysgolhaig a'r gwleidydd cenedlaetholgar Edward (Tedi) Millward.
= Material relating to busts of famous Welsh people commissioned from and created by John Meirion Morris, the subjects including the rugby player Ray Gravell (1951-2007), the naturalist, botanist, linguist, geographer and antiquarian Edward Lhuyd (1660-1709), the educator Ifor Owen, the monk and priest Saint John Roberts, the poet, antiquarian and collector Iolo Morganwg (Edward Williams), and the poets Dafydd ap Gwilym, R. S. Thomas, Gwenallt (D. Gwenallt Jones) and Waldo Williams. The material includes correspondence, draft drawings, estimates, photographs and photocopies of printed matter. The correspondents include the politician and barrister Elfyn Llwyd, the calligrapher, sculptor and teacher Ieuan Rees, and the nationalist academic and politician Edward (Tedi) Millward.

Llungopïau o gerddi Cymraeg sy'n cyfeirio at frwydr Llangyndeyrn, sef 'Sir Gaerfyrddin (Cân deyrnged i Lywydd Plaid Cymru [Gwynfor Evans] ar ei ethol yn Aelod Seneddol)' gan Gwenallt (o Y Coed (Gwasg Gomer, 1969)); 'Cwm Cymwynas' gan Mererid Hopwood; 'Dathlu 50 Mlynedd Achub Llangynderyn' gan Tudur Dylan; 'Llangyndeyrn' gan Arwel John; 'Y Frwydr' gan Idris Reynolds; 'Pentref (i bobol Llangyndeyrn)' gan Iolo Jones; 'Y Frwydr' gan Geraint Roberts (cyhoeddwyd yn Beirdd Bro Eisteddfod Sir Gâr (gol. Geraint Roberts) (Cyhoeddiadau Barddas, 2014)); 'Llangyndeyrn' gan y Parchedig W. M. Rees (gweler nodyn ym mhrif weithlen yr archif); 'Dŵr' gan Hannah Roberts; a 'Bro Fy Mebyd' gan W. T. Thomas. Cyhoeddwyd 'Cwm Cymwynas', 'Dathlu 50 Mlynedd Achub Llangyndeyrn' a 'Llangyndeyrn' (Arwel John) yn Sefyll yn y Bwlch: Brwydr Llangyndeyrn 1960-1965 gan W. M. Rees (Y Lolfa, 2013) (gweler nodyn ym mhrif weithlen yr archif). 'Y Frwydr' oedd englyn buddugol y Prifardd Idris Reynolds ar gyfer Talwrn y Ddau Gwm (Tryweryn a Gwendraeth Fach) (meuryn: Tudur Dylan) adeg dathlu hannercanmlwyddiant y frwydr yn 2013. Arnodiad, yn ôl pob tebyg yn llaw Hywel Gealy Rees wrth yr englyn 'Pentref (i bobol Llangyndeyrn)' gan Iolo Jones: 'Iolo Jones Y Talwrn Radio Cymru'. Cyhoeddwyd 'Llangyndeyrn' gan y Parchedig W. M. Rees yn y gyfrol Cloi'r Clwydi a gyhoeddwyd gan Gymdeithas Les Llangyndeyrn ym 1983 (gweler dan Dathlu'r ugain mlynedd). Arnodiad, yn ôl pob tebyg yn llaw Hywel Gealy Rees wrth y gerdd 'Dŵr' gan Hannah Roberts: 'Cerdd fuddugol gan Hannah Roberts' (ni enwir y gystadleuaeth).
= Photocopied Welsh poetry which relates to Llangyndeyrn's 'fight for victory', comprising: 'Sir Gaerfyrddin (Cân deyrnged i Lywydd Plaid Cymru ar ei ethol yn Aelod Seneddol)' ['Carmarthenshire (Song in tribute to the Leader of Plaid Cymru [Gwynfor Evans] on his election as Member of Parliament)'] by Gwenallt (from Y Coed (Gomer Press, 1969); 'Cwm Cymwynas' ['Favour Valley'] by Mererid Hopwood; 'Dathlu 50 Mlynedd Achub Llangyndeyrn' ['Celebrating 50 Years Since the Saving of Llangyndeyrn'] by Tudur Dylan; 'Llangyndeyrn' by Arwel John; 'Y Frwydr' ['The Battle'] by Idris Reynolds; 'Pentref (i bobol Llangyndeyrn)' ['Village (to the people of Llangyndeyrn)'] by Iolo Jones; 'Y Frwydr' ['The Battle'] by Geraint Roberts (published in Beirdd Bro Eisteddfod Sir Gâr (ed. Geraint Roberts) (Barddas Publications, 2014)); 'Llangyndeyrn' by the Reverend W. M. Rees (see note in main section of archive); 'Dŵr' ['Water'] by Hannah Roberts; and 'Bro Fy Mebyd' ['My Birthplace'] by W. T. Thomas. 'Cwm Cymwynas', 'Dathlu 50 Mlynedd Achub Llangyndeyrn' and 'Llangyndeyrn' (Arwel John) were published in Sefyll yn y Bwlch: Brwydr Llangyndeyrn 1960-1965 by W. M. Rees (Y Lolfa, 2013) (see note in main section of archive). 'Y Frwydr' was the winning englyn (four-line strict-metre verse) in a competition between poets of the Gwendraeth and Tryweryn Valleys, chaired by the award-winning poet Tudur Dylan, to celebrate the half-centenary of Llangyndeyrn's 'fight for victory' in 2013. Annotation, probably in the hand of Hywel Gealy Rees, alongside the englyn 'Pentref (i bobol Llangyndeyrn)' by Iolo Jones (trans.): 'Iolo Jones Y Talwrn [poetic competition] Radio Cymru'. 'Llangyndeyrn' by the Reverend W. M. Rees was published in Cloi'r Clwydi (pub. Llangyndeyrn Welfare Society, 1983) (see under Twentieth anniversary celebrations). Annotation, probably in the hand of Hywel Gealy Rees, alongside 'Dŵr' by Hannah Roberts (trans.): 'Winning poem by Hannah Roberts' (competition not specified).

Papurau, 1948-1982, a gasglwyd ynghyd gan yr Athro J. Gwyn Griffiths, y mwyfarif yn lythyron yn ymwneud â chyhoeddiad a olygwyd ganddo ar D. J. Williams, Abergwaun. Mae'r gohebwyr yn cynnwys Kate Roberts, Saunders Lewis, Lewis Valentine, D. Gwenallt Jones, Gwynfor Evans, Aneirin Talfan Davies a Bobi Jones. Mae'r ffeil hefyd yn cynnwys papurau yn ymwneud â Phlaid Cymru, gan gynnwys llyfr cofnodion, 1948-1958, Cangen Abertawe o'r Blaid, a phapurau amrywiol eraill.

Llythyrau, 1915-1977, at Elizabeth Williams, nifer yn ymwneud â G. J. Williams a chyhoeddi ei waith; capel Bethesda'r Fro; dyfodol yr iaith Gymraeg; Undeb Cymru Fydd a Phlaid Cymru. Ymhlith y gohebwyr amlycaf mae Glyn Ashton, Rachel Bromwich (2), D. Simon Evans (4), Aneirin Talfan Davies, Cassie Davies, Rachel Ellenborough (21, ynghyd â pheth o'i gwaith dan yr enw Rachel Law, a gwybodaeth yngŷn ag achau'r teulu (Iolo Morganwg)), Gwynfor Evans (2), Raymond Gower, Bedwyr Lewis Jones (2), Bobi Jones (2), D. Gwenallt Jones (3; ac 1 oddi wrth Nel Gwenallt ar farwolaeth ei gŵr), E. D. Jones (6), Ceri Lewis, Saunders Lewis (3; un oddi wrtho at ei wraig, Margaret, pan oedd yn y carchar; a 3 oddi wrth Margaret at Elizabeth Williams; ac 1 llythyr, 1931, at Saunders Lewis oddi wrth J. Alun Pugh), Timothy Lewis (2), T. J. Morgan, Rhys Nicholas, Iorwerth Peate, Eurys Rowlands, R. J. Thomas (6), a D. J. Williams (6).

Mae'r ffeil yn cynnwys hanner cant a phump o lythyrau, yn cynnwys llythyrau oddi wrth Sir John Cecil-Williams (2), Hafina Clwyd (1), Goronwy Daniel (1), Sephora Davies (1), Y Parch. G. A. Edwards (4), Huw [Ethall] (3), Yr Athro D. Simon Evans (1), Gwynfor Evans (1), James Hanley (1), Lancelot Hogben (1) Cledwyn Hughes (1), Augustus John (1), Alun Jones (1), Yr Athro Bedwyr Lewis Jones (4), Bobi Jones (1), Gwenallt, (1), Gwenan Jones (3), Gwyn [Erfyl Jones] (3), Ceri Lewis (1), Hywel Lewis (1), Saunders Lewis (2), David Lloyd (1), J. R. Owen (6), Syr Thomas Parry (3), Marged [Pritchard] (1), Melville Richards (1), R. S. Thomas (1), Elfed Thomas (1), Huw Wheldon (1), D. J. Williams (1), Gerwyn Williams (1) a T. H. Parry Williams (1).

Llythyrau, 1935-1993. Ymhlith y gohebwyr mae Gwilym R. [Jones] (3), Kate Roberts, Gwenallt, Jennie [Eirian Davies] ac aelodau'r teulu. Ceir llythyrau yn ei longyfarch ar ei benodi'n Brifathro Coleg Coffa, Aberhonddu, yn 1952.

Over seventy letters and cards, 1917-1986, of miscellaneous provenance from twentieth-century Welsh writers to various recipients; the correspondents include E. Tegla Davies (1) 1956, W. J. Gruffydd (1) 1952, R. T. Jenkins (1), 1946, David James Jones (Gwenallt) (1) 1953, T. Gwynn Jones (9) 1923-1939, J. Saunders Lewis (5) 1931-1976, Caradog Prichard (4) 1962-1972, Kate Roberts (28) 1937-1983, D. J. Williams (6) 1917-1969, and T. H. Parry-Williams (1) 1953.

Deunydd yn ymwneud â'r actor Cymreig Hugh Griffith, sy'n cynnwys:
Cardiau post yn dangos Theatr Frenhinol Shakespeare a Theatr yr Alarch (Swan Theatre), Stratford-upon-Avon (di-ddyddiad).

Taflenni argraffiedig gyda manylion dadorchuddio cerflun er cof am Hugh Griffith gan y cerflunydd John Meirion Morris. Am yr achlysur hwn, gweler, er enghraifft: https://artuk.org/discover/artworks/hugh-griffith-19121980-277631 [1980].

Llungopi o 'Y Gigfran', drama radio a ddarlledwyd ar Radio Cymru, 15 Tachwedd 1946, sy'n seiliedig ar waith y llenor Edgar Allan Poe, yn arbennig felly ei gerdd 'The Raven', a atgynhyrchir yma ochr-yn-ochr â chyfieithiad y gerdd i'r Gymraeg; cymerir rhan cymeriad 'Llais 2' gan Hugh Griffith. Dyddir y deunydd gwreiddiol [1946].

Llungopi o erthygl yn y wasg gan Hugh Griffith yn dwyn y teitl 'Tro ym Mhen Llŷn' (dim dyddiad yn amlwg, ond mae cynnwys yr erthygl yn awgrymu dechrau'r Ail Ryfel Byd).

Llungopi o gyfieithiad i'r Saesneg [?gan ac] yn llaw y gwleidydd, bardd, dramodydd a'r adolygydd llenyddol Saunders Lewis o bennill gyntaf yr emyn 'Iesu, Iesu, 'rwyt ti'n ddigon, 'Rwyt ti'n llawer gwell ['mwy' yw'r testun cywir] na'r byd ...' (di-ddyddiad).

Llungopïau o ffotograffau yn dangos Hugh Griffith yn ei fynych rannau mewn ffilmiau (di-ddyddiad, ond awgrymir dyddiad yn ôl y ffilm).

Darlun cartŵn o Hugh Griffith yn rhan Falstaff (1964) (gweler https://collections.shakespeare.org.uk/search/museum/strst-sbt-2017-13-38). Dyddir y deunydd gwreiddiol [1964].

Llungopïau o lythyrau at Hugh Griffith, sydd bennaf yn trafod gwaith a llwyddiannau Griffith, y gohebwyr fel a ganlyn:
Y gwleidydd, bardd, dramodydd a'r adolygydd llenyddol Saunders Lewis (1950, 1959, 1960, 1975); y darlledwr a swyddog gweithredol y BBC Huw Wheldon (1954); yr actor a'r canwr Richard Harris (1962); y bardd, adolygydd ac ysgolhaig Gwenallt (1962); y gwleidydd, cyfreithiwr ac awdur Gwynfor Evans ([?1963]); y bardd a'r dramodydd Cynan (1965); y dramodydd, awdur ac ysgolhaig John Gwilym Jones (1965); y bardd a'r dramodydd Christopher Fry (1975); a'r newyddiadurwr, awdur a gohebydd John Arlott (di-ddyddiad).
Ceir hefyd lythyr di-ddyddiad oddi wrth 'Charlotte' (enw'r derbynnydd yn annarllenadwy).

Llungopïau a chopïau o lythyrau oddi wrth Hugh Griffith, y gohebwyr fel a ganlyn:
Y gwleidydd, cyfreithiwr ac awdur Gwynfor Evans (1964); y bardd a'r dramodydd Cynan (1965); y bardd, adolygydd ac ysgolhaig Gwenallt (1965); a'r awdur, cynhyrchydd drama ac ymgyrchydd iaith Norah Isaac (1940-1941, 1961 a di-ddyddiad), rhai o'r llythyrau wedi'u hanfon tra bod Griffith yn cyflawni gwasanaeth milwrol yn ystod yr Ail Ryfel Byd.

Llungopïau a chopïau teipysgrif o lythyrau oddi wrth Hugh Griffith at aelodau teuluol, gan gynnwys yr actores a'r athrawes Elen Roger Jones a'i gŵr Gwilym Roger Jones, sef chwaer a brawd-yng-nghyfraith Hugh Griffith, a'u merch Mary (neu Meri) Rhiannon (un llythyr yn anghyflawn) (1942-1945, 1957-1959 a di-ddyddiad); a'i fam Mary Griffith (di-ddyddiad). Anfonwyd nifer o'r llythyrau tra 'roedd Griffith yn cyflawni gwasanaeth milwrol yn ystod yr Ail Ryfel Byd.

Llungopïau a chopïau yn bennaf o ohebiaeth, 1960-1961 a di-ddyddiad, rhwng Hugh Griffith a chynrychiolwyr o gwmni ffilmiau Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) tra 'roedd Griffith yn chwarae, neu'n paratoi i chwarae, rhan 'Alexander Smith' yn y ffilm 'Mutiny on the Bounty' (1962), ynghyd â rhai amserlenni (call sheets) a rhan o'r sgript. Rhai o'r llythyrau oddi wrth Griffith wedi'u croesi allan a heb eu hanfon. Un llythyr yn Ffrangeg.

The file comprises correspondence, 1964-1971, including draft letters by Glyn Jones, relating to The Dragon Has Two Tongues (London, 1968), mostly from the literary agents, Laurence Pollinger Ltd, and publishers, J. M. Dent & Sons Ltd, and includes letters from Brynmor Jones (4), Gerald Morgan, Gwyn Thomas, Maxwell Fraser, Gwyn Jones (2), Keidrych Rhys, D. Gwenallt Jones, Roland Mathias (4), Meic Stephens, Richard Morris Jones, Alun R. Jones, editor Mabon (copy), Ron Berry, A. G. Prys-Jones (2), W. C. Elvet Thomas, Bryn Griffiths and Elwyn Davies. A number of letters concern permission to quote from the works of writers featured in the book and the Welsh Arts Council prize awarded to Glyn Jones for the work; some letters contain references to The Island of Apples. -- Also included are royalty statements and other related papers including manuscript drafts of sections of the essay on Dylan Thomas, and a hand-painted design by Glyn Jones for the dust jacket. In addition, the file contains a programme of the Theatr Clwyd Company production 'My People', 1980, based on Caradoc Evans's short stories, which includes an extract from The dragon has two tongues; and printed notes regarding the television series 'The dragon has two tongues', 1985.

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/Includes letters from: Tegwen Clee (Morris); Aneirin Talfan Davies; Jennie Eirian Davies (3); Dr Noelle Davies (5); T. I. Ellis (2); Moses Griffith; J. Gwyn Griffiths (3); Gwenallt; Edward Nevin; Arglwydd/Lord Ogmore (cyn hynny/formerly David Rees Rees-Williams) (4); Iorwerth C. Peate (3); Dewi Watkin Powell (5); Y Barnwr/Judge J. Alun Pugh; Keidrych Rhys (2).

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/includes letters from: Gwennant Davies (later Gillespie), Urdd Gobaith Cymru; Gwilym Prys Davies (3); Ithel Davies; Dr Noelle Davies (5), T. I. Ellis (13); William George; R. E. Griffith; J. Gwyn Griffiths (2); T. Elwyn Griffiths; Mari Headley (Ellis) (3); A. O. H. Jarman; Dafydd Jenkins (3); Gwenallt; Rhys Hopkin Morris; J. Dyfnallt Owen; Thomas Parry; Iorwerth C. Peate; Delwyn Phillips; Dewi Watkin Powell (2); Mati Rees; Keidrych Rhys; Kate Roberts; Ben Bowen Thomas (2); Griffith John Williams.

Yn cynnwys llythyrau oddi wrth/includes letters from: Alun Oldfield Davies, 1947; Gwilym Prys Davies, 1947; Ithel Davies, 1947; Dr Noelle Davies, 1948 (3); T. I. Ellis, (4), 1947-1948; J. Gwyn Griffiths, 1948; Mari Headley (Ellis), 1947; Gwenallt, 1948; Saunders Lewis, 1947; D. Myrddin Lloyd, 1948; Thomas Parry, 1947; Iorwerth C. Peate, 1947; Delwyn Phillips, (4), 1947; Dewi Watkin Powell, 1947-1948; Kate Roberts, 1948; Ceinwen H. Thomas (2), 1947-1948; Alun Llywelyn Williams, 1948.