Showing 255 results

Ieuan Wyn Jones political papers, 1964-2015, mostly from the period when he was Member of Parliament and Member of the National Assembly for Wales for Ynys Mon, including correspondence on various topics, constituency papers, papers relating to Plaid Cymru, the leadership of Plaid Cymru and the One Wales coalition government.

Papurau'r cymdeithasegydd Alwyn D. Rees, 1911-1974, yn cynnwys papurau'n ymwneud â Phrifysgol Cymru, yn bennaf â Choleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth, 1920au-1974, gan gynnwys papurau'n ymwneud â'r comisiwn a sefydlwyd i archwilio strwythur ffederal Prifysgol Cymru yn y 1960au; papurau ynglŷn â lle'r Gymraeg yn y Brifysgol a'r ymgyrch i sefydlu neuadd Gymraeg i fyfyrwyr yn Aberystwyth,1967-1974; papurau'n ymwneud â llyfrau, erthyglau a darlithoedd Alwyn D. Rees, 1933-1973, a Chymdeithas yr Iaith Gymraeg, [c.1964]-1974; papurau'n ymwneud â Barn, 1966-1967; papurau'n ymwneud â darlledu yng Nghymru, 1938-1974; papurau'n ymwneud â'r diwydiant llechi yng Nghymru,1946; papurau'n ymwneud â gwleidyddiaeth yng Nghymru, 1911-1974; gohebiaeth gyffredinol, 1935-1974; a phapurau a gohebiaeth bersonol , 1930-1974 = Papers of the sociologist Alwyn D. Rees, 1911-1974, including papers relating to the University of Wales, mainly the University College of Wales, Aberystwyth, 1930s-1974, including papers relating to the commission established to examine the federal structure of the University of Wales in the 1960s; papers concerning the place of the Welsh language in the University and the campaign to establish a Welsh student hostel at Aberystwyth, 1967-1974; papers relating to the University of Malta, 1940-1951; Alwyn D. Rees's research papers, 1933-1973; papers relating to Alwyn D. Rees's books, articles and lectures, and further related research papers assembled by him, 1925-1974; papers relating to the Welsh language, 1952-1974, and 'Cymdeithas yr Iaith Gymraeg', [c. 1964]-1974; papers relating to 'Barn', 1966-1975; papers relating to broadcasting in Wales, 1938-1974; papers relating to the Welsh slate industry, 1946; papers relating to politics in Wales, 1911-1974; general correspondence, 1935-1974; and personal papers and correspondence, 1930-1974.

Papurau o eiddo, ac yn ymwneud â William Rhys Jones ('Gwenith Gwyn'), 1750-1947, y cyfan bron yn ei law ei hun, yn cynnwys: nodiadau ar hanes lleol yng Nghymru, enwau lleoedd, llên gwerin, a hynafiaethau (yn cynnwys cryn deunydd, ar ffurf nodiadau, traethodau, anerchiadau, adysgrifiadau, a thorion o'r wasg, ar gymeriadau, traddodiadau, a chymdeithasau hanesyddol, llenyddol a diwydiannol Dyffryn Ceiriog, Morgannwg, Maldwyn, Ceredigion ac Arfon); deunydd crefyddol (pregethau a nodiadau pregethau, traethodau ac anerchiadau ar yr Eglwys Gristnogol ac ar wahanol agweddau ar ei gweinidogaeth; papurau'n delio ag enwad y Bedyddwyr yng Nghymru, yn enwedig ym Morgannwg; nodiadau ar destunau Beiblaidd; nodiadau, anerchiadau coffa, a deunydd bywgraffiadol ar amrywiol gymeriadau crefyddol, Cymry yn bennaf; a geiriadur o dermau Beiblaidd a ddefnyddiwyd yng nghapeli Anghydffurfiol Cymru); cyfansoddiadau llenyddol (yn cynnwys barddoniaeth, storiâu byrion, nofelau, a dramâu, mewn drafft ac yn orffenedig; a darlithoedd, nodiadau a thraethodau ar bynciau llenyddol, hanesyddol, gwleidyddol, a chymdeithasegol); nodiadau ar anthropoleg, ethnoleg, pensaernïaeth a daeareg, yn cynnwys geiriadur Cymraeg-Saesneg o dermau daearegol; y diwydiant llechi yng Nghymru; deunydd ar ramadeg a statws gwleidyddol yr iaith Gymraeg; nodiadau ar wahanol ieithoedd estron a thafodieithoedd, yn cynnwys iaith y Beibl; deunydd bywgraffyddol yn ymwneud â Gwenith Gwyn a'i wraig, 1885-1937; catalog o lyfrau yn ei lyfrgell; torion o'r wasg,1922-1928; a llyfrau lloffion, yn ogystal ag erthygl papur newydd amdano gan y Parch. W. J. Rhys, Abertawe,1947); ei gopïau o weithiau printiedig, 1750-[20fed ganrif]; a deunydd, printiedig neu fel arall, a ysgrifennwyd gan bobl heblaw Gwenith Gwyn = Papers of and relating to William Rhys Jones ('Gwenith Gwyn'), 1750-1947, nearly all of which are in his own hand, comprising: notes on Welsh local history, place-names, folk culture, and antiquities (including considerable material, in the form of notes, essays, addresses, transcripts, and press cuttings, on the personalities, traditions, and historical, literary and industrial associations of Dyffryn Ceiriog, Glamorgan, Maldwyn, Ceredigion and Arfon); religious material (sermons and sermon notes, essays and addresses on the Christian Church and on various aspects of its ministry; papers dealing with the Baptist denomination in Wales, particularly in Glamorgan; notes on Biblical texts; notes, in memoriam addresses, and biographical material on various religious personalities, mainly Welsh; and a dictionary of Biblical terms used in Nonconformist chapels in Wales); literary compositions (comprising poetry, short stories, novels, and plays, in both draft and final form; and lectures, notes, and essays on literary, historical, political, and sociological topics); notes on anthropology, ethnology, architecture and geology, including an English-Welsh dictionary of geological terms; the Welsh quarrying industry; material on the grammar and political status of the Welsh language; notes on various foreign languages and dialects, including Biblical tongues; biographical material relating to both Gwenith Gwyn and his wife (including bills and receipts; diaries for 1923, 1936, and 1937; letters received, 1885-1937; a catalogue of books in his library; press cuttings, 1922-1928; and scrap-books, as well as a newspaper article about him by Rev. W. J. Rhys, Swansea, 1947); his copies of printed works, 1750-[20th cent.]; and material, printed or otherwise, written by persons other than Gwenith Gwyn.

Casgliad bychan o bapurau ychwanegol gan gynnwys llyfrau nodiadau. Nid yw'r rhain wedi eu catalogio eto.

Papurau D.G. Lloyd Hughes yn ymwneud â hanes Pwllheli, Llanelli, Pen-bre a Phorth Tywyn, yn cynnwys adysgrifau, torion, erthyglau a chopïau o rannau o'i lyfrau, 1808-[1985]; papurau yn ymwneud â Llanfihangel-ar Arth, New Inn a Gwyddrug, sir Gaerfyrddin, [1985]-2001; erthyglau a gyhoeddwyd ganddo,1968-2001; cofnodion, nodiadau ac erthyglau amrywiol, 1893-2001; gweithredoedd eiddo, 1803-1813; nodiadau achyddol, [20fed ganrif]; catalogau gwerthiant, 1890-1937; mapiau a chynlluniau, 1900-1917; enwau planhigion a blodau, [1950au]; nodiadau, adysgrifau a llungopïau o ddogfennau (13eg i'r 20fed ganrif) yn yr Archifdy Cenedlaethol yn ymwneud â Thir y Goron yng Ngogledd Cymru, yn bennaf yng nghymydau Eifionydd, Afloegion, Cwmwd-y-maen a Dinllaen, sir Gaernarfon, [20fed ganrif]; golygfeydd gwreiddiol o Bwllheli,1780-1982, ac o sir Gaerfyrddin, 1870-1994. = Papers of D. G. Lloyd Hughes relating to the history of Pwllhelli, Llanelli, Pembrey and Burry Port, including newspaper transcripts, cuttings, articles and partial copies of his books, 1808-[1985]; papers relating to Llanfihangel-ar-Arth, New Inn and Gwyddrug, Carmarthenshire, [1985]-2001; published articles by him, 1968-2001; miscellaneous records, notes and articles, 1893-2001; title deeds, 1803-1813; genealogical notes, [20th century]; sale catalogues, 1890-1937; maps and plans, 1900-1917; plant and flower names, [1950s]; notes, transcripts and photocopies of documents (13th to 20th century) in The National Archives relating to Crown Lands in North Wales, mainly the commotes of Eifionydd, Afloegion, Cwmwd-y-maen and Dinllaen, in Caernarfonshire, [20th century]; original views of Pwllheli, 1780-1983, and of Carmarthenshire, 1870-1994.

Papurau David James Williams (Bethesda), 1834-1951, yn cynnwys deunydd yn ymwneud â hanes Coleg Bala-Bangor a gohebiaeth, 1891-1940; nodiadau'n ymwneud â chapeli'r Annibynwyr ym Methesda, 1933, a deunydd yn ymwneud ag Ysgol Sir Bethesda, 1893-1912 = Papers of David James Williams (Bethesda), 1834-1951, including material relating to the history of Bala-Bangor College and correspondence, 1891-1940; notes relating to Congregationalist chapels in Bethesda, 1933; and material relating to Bethesda County School, 1893-1912.

Cofnodion Swyddfa Ganolog Eisteddfod Genedlaethol Cymru, yn cynnwys cofnodion Cyngor yr Eisteddfod, 1959-1973, ffeiliau yn ymwneud ag eisteddfodau cenedlaethol, 1959 (Caernarfon)-1996 (Bro Dinefwr), a llyfrau lloffion yn ymwneud ag eisteddfodau cenedlaethol, 1963 (Llandudno)-1977 (Wrecsam). = Records of the National Eisteddfod of Wales Central Office, comprising minutes of the Eisteddfod Council, 1959-1973, files relating to eisteddfodau genedlaethol, 1959 (Caernarfon)-1996 (Bro Dinefwr), and scrap books (llyfrau lloffion) relating to eisteddfodau genedlaethol, 1963 (Llandudno)-1977 (Wrecsam).

Deunydd bywgraffyddol yn ymwneud â Winnie Parry, 1953-1960; gohebiaeth,1893-1949, gan gynnwys llythyrau oddi wrth O. M. Edwards, 1893-1915, a J. Glyn Davies, 1895-1897; llythyrau ynglŷn â'r Eisteddfod Genedlaethol, 1911-1932; llyfrau nodiadau, yn cynnwys drafftiau o'i chyfansoddiadau cynnar, 1894-1912; copi teipysgrif o 'Catrin Prisiard', 1896; storïau byrion a barddoniaeth a gyhoeddwyd yn Cymru, 1893-1910; storïau byrion eraill,1897; ysgrifau Saesneg, 1901-1907; copïau o Cymru'r Plant yn cynnwys ei gwaith, 1893-1947; torion papur newydd, 1908-1942; deunydd printiedig, 1818-1920; papurau, rai llenyddol yn bennaf, yn ymwneud â Margaret Parry, 1861-1875, a John Roberts, 1876-1903. = Biographical material relating to Winnie Parry, 1953-1960; correspondence, 1893-1949, including letters from O. M. Edwards, 1893-1915, and J. Glyn Davies, 1895-1897; letters concerning the National Eisteddfod, 1911-1932; notebooks, including drafts of early compositions, 1894-1912; typescript of 'Catrin Prisiard', 1896; short stories and poetry published in Cymru, 1893-1910; other short stories, 1897; English compositions, 1901-1907; copies of Cymru'r Plant containing her works, 1893-1947; newspaper cuttings, 1908-1942; printed material, 1818-1920; papers, mainly literary, relating to Margaret Parry, 1861-1875, and John Roberts, 1876-1903.

Papurau Eifion Wyn yn cynnwys copïau llawysgrif o'i gerddi, 1885-1925, rhai ohonynt wedi eu cyhoeddi yn Caniadau'r Allt (1927) ac O Drum i Draeth (1929); ei gyfieithiadau o farddoniaeth a rhyddiaith, 1906-1923; pregethau, emynau a chaneuon, [c.1914]-1921; cerddi gan eraill, 1889-1926; beirniadaethau cystadlaethau eisteddfodol, 1915-1925; llythyrau a gohebiaeth â llenorion, 1894-1926; llythyrau at ei wraig, 1922-1950; cofnodion cofrestru aelodau'r teulu, 1864-1941; tystysgrifau eisteddfodol, 1905-1924; deunydd printiedig,1908-1927; llyfrau, yn cynnwys gwaith gan Eifion Wyn, 1866-1930; dyddiaduron Eifion Wyn, 1919-1920; dyddiaduron ei dad Robert Williams, 1894-1900; a phapurau'n perthyn i'w ŵyr Penri Williams, 1926-[1980] = Papers of Eifion Wyn comprising manuscript copies of his poems, 1885-1925, some of which were published in Caniadau'r Allt (1927) and O Drum i Draeth (1929); translations by him of poetry and prose, 1906-1923; sermons, hymns and songs, [c. 1914]-1921; translations of his poetry by others, 1907-1924; poems addressed to him, 1919-1921; poems by others, 1889-1926; adjudications of eisteddfod competitions, 1915-1925; letters and correspondence with literary figures, 1894-1926; letters to his wife, 1922-1950; family civil registration records, 1864-1941; eisteddfod certificates, 1905-1924; printed matter, 1908-1927; books, including Eifion Wyn's works, 1866-1930; diaries of Eifion Wyn, 1919-1920, diaries of his father Robert Williams, 1894-1900; and papers belonging to his grandson Penri Williams, 1926-[1980].

Papurau'r Athro Griffith John Williams (1892-1963), Athro'r Gymraeg, Coleg Prifysgol Cymru, Caerdydd. Yn eu plith ceir ei ohebiaeth, 1911-1962, papurau personol, 1868-1963, cyhoeddiadau a phapurau ymchwil, [1911x1979], ynghyd â chasgliad bach o lawysgrifau a gasglwyd ganddo, [16 gan., hwyr]-[?1939]. Ceir hefyd grŵp bach o bapurau ei wraig, Elizabeth, 1875-1978.

Mae papurau Glyn M. Ashton a dderbyniwyd yn 1992 yn cynnwys ei bapurau ymchwil, ynghyd â nifer o ysgrifau ac adolygiadau, gweithiau llenyddol, sgriptiau radio, gohebiaeth a deunydd printiedig. -- Mae'r papurau a dderbyniwyd yn 2001 yn cynnwys nodiadau a drafftiau o'i erthyglau a'i ddarlithoedd; copïau o lawysgrifau; drafftiau o'i nofelau a'i ddramâu; gohebiaeth; ynghyd â chofnodion Pwyllgor Eisteddfod y Barri, 1968.

Llyfrau cofnodion y Pwyllgor Gwaith a'r Cyfarfodydd Cyffredinol Blynyddol, 1952-1984; amrywiol lyfrau nodiadau a chofrestri yn ymwneud â phwyllgorau a chystadleuwyr yr eisteddfod, 1955-1990; llythyrau a dderbyniwyd gan O.M.Owen, yn bennaf oddi wrth Syr David James ynglŷn ag Ymddiriedolaeth Pantyfedwen, 1958-1990; copïau carbon o lythyrau a anfonwyd ganddo,1955-1990; torion o'r wasg, 1954-1988; deunydd printiedig yn cynnwys rhestri cystadlaethau, rhaglenni'r eisteddfod a Pigion Eisteddfod Aberteifi, 1953-1990; lluniau,1905-1976; a phosteri, 1953-1990 = Minute books of the Executive Committee and Annual General Meetings, 1952-1984; various notebooks and registers relating to committees and to eisteddfod competitors, 1955-1990; letters received by O. M. Owen, mainly from Sir David James concerning the Pantyfedwen Trust, 1958-1990; carbon copies of letters sent by him, 1955-1990; press cuttings, 1954-1988; printed material including competition lists, eisteddfod programmes and Pigion Eisteddfod Aberteifi, 1953-1990; photographs, 1905-1976; and posters, 1953-1990.

Mae'r casgliad yn cynnwys cofysgrifau yn ymwneud ag Eglwys Nasareth, Morfa Bychan, gan gynnwys llyfrau'r Trysorydd, 1942-1997; llyfrau'r Eisteddleoedd, 1880-1972; hanes y Capel; llyfr casgliad chwarterol y Gronfa Ganolog, 1931-1957; a llyfr casgliad y Weinidogaeth, 1906. Ceir hefyd cofysgrifau'r Ysgol Sul yn cynnwys llyfrau cyfrifon unffurf, 1902-1977; llyfrau cyfrifon, 1908-1970; llyfr cofnodion, 1932-1960; a llythyrau aelodaeth, 1900-1906.

Mae'r fonds yn cynnwys cofysgrifau Eglwys Philadelphia, Treforus, yn ymwneud ag ochr weinyddol y capel, materion ariannol a'r Ysgol Sul. Ceir yn eu plith cofrestri bedyddiadau, 1859-1990, cofrestri aelodau Cymdeithas Ddirwestol y Methodistiaid Calfinaidd, 1899-1914, llyfr cyhoeddiadau pregethwyr, 1889-1933, llyfr cofnodion eglwysig, 1899-1950, llyfrau casgliad y Weinidogaeth, 1905-2002, llyfrau cyfrifon, 1917-2003, llyfr yr eisteddleoedd, 1913-1939 a chofrestri'r Ysgol Sul, [1881]-1952, ynghyd â thaflenni ystadegol, 1969-2002, llythyrau'n ymwneud ag ymdrechion i gyllido'r gwaith atgyweirio ar yr adeilad, 1991-1995, adroddiad pensaernïol, 1996, ar gyflwr yr eglwys, a nodiadau ymchwil, [2002], am hanes yr achos.

Cofnodion Neuadd Rhydypennau, 1928-1982, yn cynnwys llyfrau cyfrifon, gan gynnwys rhai'r YMCA, 1928-1968; papurau ariannol ac eraill, 1953-1979; llyfrau cofnodion y pwyllgor, 1932-1980; dyblygion o lythyrau a anfonwyd a llythyrau a dderbyniwyd gan yr ysgrifennydd, 1939-1982. = Records of Neuadd Rhydypennau, 1928-1982, comprising account books, including those of the YMCA, 1928-1968; financial and other papers, 1953-1979; committee minute books, 1932-1980; duplicate outgoing correspondence and letters received by the secretary, 1939-1982.

Mae'r fonds yn cynnwys cofnodion y Capel, 1854-2000, a chofnodion yr Ysgol Sul, 1899-1957, gan gynnwys cofrestri, cyfrifon, cyfraniadau aelodau, cofnodion pwyllgorau a phapurau yn ymwneud â chymdeithasau'r Eglwys. = The fonds comprises the records of the Chapel, 1854-2000, together with the Sunday School records, 1899-1957, including registers, accounts, members' contributions, committee minutes and papers relating to the Church's societies.

Mae'r fonds yn cynnwys papurau, 1986-1992, a grynhowyd gan Luned Meredith a David Meredith fel perchnogion Y Faner, gan gynnwys gohebiaeth a datganiadau i'r wasg; erthyglau drafft a chynnyrch cyffredinol y cylchgrawn ac, yn arbennig felly, casgliad cyflawn o'r holl gynnyrch a ddefnyddiwyd wrth gysodi pob rhifyn o Chwefror 1992 hyd at y rhifyn olaf yn Ebrill 1992; ceir hefyd bapurau gweinyddol Y Faner, yn cynnwys, gohebiaeth yn ymwneud â diwedd y cylchgrawn, llyfrau nodiadau'r golygydd a chymhorthion golygyddol; rhai cofnodion ariannol, a mynegai cyffredinol i gyfranwyr ac i'r pynciau a drafodwyd ganddynt yn Y Faner, 1987-1992.

Papurau llenyddol Bryfdir, 1891-1941, rhai ohonynt wedi eu cyhoeddi, yn cynnwys copïau mewn llawysgrif o farddoniaeth yn y mesurau caeth a rhydd, llawer ohonynt ar gyfer cystadlaethau eisteddfodol,1893-1941; llyfrau nodiadau a chyfrolau eraill yn cynnwys copïau o gerddi a nodiadau ac ychydig o eitemau eraill megis rhyddiaith, torion papur newydd a thystysgrifau, [1891]-[1936] = Literary papers of Bryfdir, 1891-1941, some of which have been published, including manuscripts of poetry in strict and free metre, many of which were written for eisteddfod competitions, 1893-1941; notebooks and other volumes containing copies of poems and notes and a few other items such as prose, newspaper cuttings and certificates, [1891]-[1936].

Papurau'r Parch. L. Haydn Lewis, 1886-1985, yn cynnwys barddoniaeth a rhyddiaith a gyfansoddwyd ganddo, gan gynnwys gwaith a gyhoeddwyd yn Cerddi cyfnod (Caernarfon, 1963), Cerddi Argyfwng (Llandybïe, 1966) a Meini ac olion (Llandysul, 1975), llyfrau nodiadau yn cynnwys rhyddiaith, erthyglau a thraethodau, cyflwyniadau dramatig a dramâu cerdd gyda geiriau a ysgrifennwyd ganddo; ynghyd â nodiadau ei ddarlithoedd, pregethau, gohebiaeth, torion o'r wasg, nodiadau ar seremonïau a berfformiwyd yng nghapel Jerusalem, Tonpentre; papurau teuluol yn cynnwys deunydd achyddol, a rhai papurau o eiddo ei dad, Thomas Lewis,1886-1923. = Papers of the Rev. L. Haydn Lewis, 1886-1985, comprising his poetry and prose compositions, including the work published as Cerddi cyfnod(Caernarfon, 1963), Cerddi argyfwng (Llandybie, 1966) and Meini ac olion (Llandysul, 1975), notebooks containing prose, articles and essays, dramatic productions and musical dramas that he wrote the words for; together with his lecture notes, sermons, correspondence, press cuttings, notes on ceremonies performed at Jerusalem chapel, Tonpentre; family papers including genealogical material, and some papers of his father, Thomas Lewis, 1886-1923.

Papurau Evan Williams Llanfrothen, sir Feirionnydd, neu rai a ddaeth i'w feddiant, 1865-1909, gan gynnwys ystadegau Ysgol Sul y Rhyd,1896-1902; cofnodion cyhoeddi Suliau yn Rhyd, 1892-1907; nodiadau pregethau David Mathias Williams,1905-1908; cyfriflyfrau groser, 1884-1909; a llythyrau at Evan Williams, 1890-1905 = Papers of, or acquired by, Evan Williams of Llanfrothen, Merionethshire, 1865-1909, including statistics of Rhyd Sunday School, 1896-1902; records of Sunday publications at Rhyd, 1892-1907; sermon notes by David Mathias Williams, 1905-1908; grocers' account books, 1884-1909; and letters to Evan Williams, 1890-1905.

Cyfrolau wedi’u rhwymo yn cynnwys sgriptiau dramâu gan Emyr Edwards a chyfieithiadau a ddramâu ganddo, 1973-2015, ynghyd â rhai o’i weithiau cyhoeddedig ar y theatr mewn teipysgrif a chyfrol o gerddi ganddo. Ceir tair cyfrol hefyd, a grynhowyd yn 2014, yn cynnwys ffotograffau, rhaglenni ac adolygiadau’n ymwneud â pherfformiadau Theatr Genedlaethol Ieuenctid yr Urdd, 1973-88.

Bound volumes containing drama scripts by Emyr Edwards and translations of plays by him, 1973-2015, together with typescripts of some of his publications on the theatre and a volume of poetry by him. Also included are three volumes, compiled in 2014, of photographs, programmes and reviews relating to performances by the Urdd Youth Theatre Company, 1973-88.